Сарҳадобод

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Шаҳр
Сарҳадобод
туркманӣ: Serhetabat
Кишвар Туркманистон
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис 1890
Баландии марказ 747 ± 1 м
Минтақаи замонӣ UTC+05:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ 15 000 тан (2016)
Миллият туркманҳо, русҳо, тоторҳо, узбекҳо, афғонҳо
Эътиқодот мусулмонони ҳанафимазҳаб, мусулмонони шиамазҳаб, баҳоия
Забони расмӣ Забони туркменӣ
Шиносаҳои ададӣ
Пешшумораи телефон +993 561
Нишонаи почта 745570

Сарҳадобод [1][2] ( туркм. Serhetabat ; Серхетабат ; то соли 1999 - Кушка, туркм. Guşgy - Гушги) - шаҳр дар ҷануби вилояти Марви Туркманистон, дар дарёи Кушка, 4 км дуртар аз марз бо Афғонистон. Маркази маъмурии этрапи Сарҳадобод. Аҳолӣ дар соли 2016 беш аз 15 ҳазор нафарро ташкил медод.

Кушка соли 1890 ҳамчун қалъаи ҳарбии Кушка, ки ба номи дарё гузошта шудааст, таъсис ёфтааст. Мақоми шаҳр соли 1967 дар ҳайати ИҶШС гирифта шудааст. Кушка маҳалли ҷанубии империяи Русия ва сипас ҶШС Туркманистон ва тамоми ИҶШС буд. Сарҳадобод айни замон ҷанубтарин нуқтаи Туркманистон, Осиёи Марказӣ ва тамоми кишварҳои пасошӯравист.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Ф. Рубо... Ҷанг дар Кушка
(расм аз мақолаи " Кушка "
" Энсиклопедияи ҳарбии Сити")

Водии дарёи Кушка дар натиҷаи ҷанг дар Кушка ба ҳайати империяи Россия дохил шуд (1885). Шаҳраки кунунӣ соли 1890 ҳамчун қалъаи Кушка таъсис ёфтааст.

Соли 1900 хатти роҳи оҳан (соли 1901 кушода шудааст) аз истгоҳи Марв ба Кушка оварда шуд. Баъдтар, дар замони шӯравӣ, он ба шаҳри Торагунди Афғонистон паҳн шуд [3]. Аз истгоҳи "Кушка" як вагони прицепдор ба Маскав ва вагончаи барои нишастан ба Тошканд рафтанд.

То соли 1967 шаҳраки Кушка як гарнизони ҳарбӣ буд, таъминоти он мустақиман аз Маскав ва Тошканд сурат мегирифт. Назорати дастрасӣ ба сарҳад дар амал буд. Соли 1967 Кушка мақоми шаҳрро ба даст овард. Он ба вилояти Тахта-Бозори вилояти Марви ҶШС Туркманистон дохил мешуд.

Соли 1977 ноҳияи Кушка барқарор карда шуд. Дар Кушка маркази ноҳия бо тамоми мақомоти маъмурӣ, хоҷагӣ ва ҳизбӣ ташкил карда шуд.

Шаби 27 ба 28 декабри соли 1979 дивизияи 5-уми мототирандозӣ аз Кушка ба Афғонистон ворид шуд. Дар соли 1980, пойгоҳи интиқоли Округи низомии Туркистон дар Кушка ҷойгир буд, ки артиши 40-уми воқеъ дар Афғонистонро таъмин мекард.[4]

Аз соли 1991 ҳамчун як қисми Туркманистони соҳибистиқлол. Соли 1992 Шӯрои Олии Туркманистон Кушкаро ба номи Сарҳадобод иваз кард.

Ҷуғрофия[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар водии дарёи Кушка шоҳроҳи худрави Мари - Қандаҳор ( Афғонистон ) ҷойгир аст. Истгоҳи терминали роҳи оҳани Мари - Сарҳадобод. Мамнӯъгоҳи Бадхиз дар наздикии он ҷойгир аст. Нуқтаи ҷанубии империяи Русия ва баъдтар ИҶШС дар наздикии Кушка ҷойгир буд. Ҳангоми ҷанг дар Афғонистон, бисёр хизматчиёни ҳарбии ба минтақаи ҷанг фиристодашуда дар Кушка аклиматизатсияро гузаштанд, зеро шароити иқлимии шаҳр ба иқлими Афғонистон комилан наздик аст.

Аз ҷониби ҷанубу ғарб, ҷануб ва ҷанубу шарқ шаҳрро марзи давлатии байни Туркманистон ва Афғонистон дар масофаи камтар аз даҳ километр иҳота кардааст.

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Соли 2016 шумораи умумии аҳолии Сарҳадобод беш аз 15 ҳазор нафарро ташкил медод. Қисми асосии аҳолиро туркманҳо ва афғонҳо ташкил медиҳанд. Инчунин, дар шаҳр русҳо, тоторҳо, ӯзбекҳо ва чанд миллатҳои дигар зиндагӣ мекунанд. Дар таркиби динӣ аксарият мусалмонони суннӣ мебошанд. Инчунин дар байни аҳолии шаҳр масеҳиён, асосан православҳо, инчунин шумораи ками мусулмонон - шиаҳо ва баҳоия ҳастанд.

Иқлим[вироиш | вироиши манбаъ]

Иқлим биёбони субтропикӣ мебошад. Зимистони хунук барои чунин арзи ҷуғрофӣ (ҳарорати миёна тақрибан ба Қрим баробар аст) ва тобистони дарозу гарм ва хушк. Ҳама бориш дар зимистон ва баҳор, аксар вақт дар шакли борон, дар зимистон барф меборад. Дар зимистони шадид, сардиҳои шадид имконпазир аст, ки яке аз хусусиятҳои зимистон тағирёбии азими ҳароратест, ки дар як рӯз дар солҳои гуногун ба қайд гирифта шудааст, дар зимистон 50 ° С ва аз он бештар аст.

  • Ҳарорати миёнаи солона - +16,1 C °
  • Суръати миёнаи бод дар як сол - 2,3 м / с
  • Намнокии миёнаи солонаи ҳаво - 52%

Иқтисод[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар шаҳр осиёб, нонвойхона, беморхона ва осорхона мавҷуд буданд. Гарнизони ҳарбии Кушка иборат аз нерӯҳои танкӣ, қисмҳои пиёдагарди тирандозӣ ва алоқа иборат буд. Сӯзишворӣ ва равғанҳои молиданӣ, лавозимоти ҷангӣ ва хӯрокворӣ тавассути роҳи оҳан ба шаҳр оварда мешуданд, ки онҳо дар анборҳои шаҳр ва деҳаҳои наздик нигоҳ дошта мешуданд. Дар деҳаи наздишаҳрии Моргуновка як фурудгоҳи низомӣ амал мекард. Соли 2017 созишномаи туркманӣ-афғонӣ дар бораи сохтмони роҳи оҳани нав дар қитъаи Серхетобод-Турагунди (Афғонистон) ба имзо расид.

Ҷойҳои тамошобоб[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар яке аз баландтарин теппаҳо салиби сангини 10-метра гузошта шудааст, ки нуқтаи ҷанубии Империяи Русияро нишон медиҳад, ки ба муносибати 300-солагии сулолаи Романовҳо бо хайрияҳои кормандони ҳарбии гарнизони Кушка насб карда шудааст; ёдгориҳои баъдии ёдгориҳое , ки гӯё барои се нуқтаи дигари ҷуғрофии империя сохта шудаанд, сирфан достонӣ ҳастанд.[5] Дар теппаи муқобил муҷассамаи 16 метраи сарбози озодкунандаи шӯравӣ гузошта шудааст. Дар соли 1963 сохта шудааст. Истгоҳи роҳи оҳани якқабата соли 1900 сохта шудааст. Дар шаҳр ду хайкали ёдгории Ленин гузошта шудааст.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. ↑ Туркмения // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2003 г. ; гл. ред. Г. В. Поздняк. — Испр. в 2005, 2007 и 2010 гг. — М. : ПКО «Картография» : Оникс, 2010. — С. 118. — ISBN 978-5-85120-274-2 (Картография). — ISBN 978-5-488-01588-3 (Оникс, зел. пер.). — ISBN 978-5-488-01589-0 (Оникс, син. пер.).
  2. ↑ Туркмения // Атлас мира / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» в 2003 г. ; гл. ред.: Г. В. Поздняк, Н. Н. Полункина ; отв. ред. Н. В. Чудакова. — М. : Роскартография, 2003. — С. 117. — ISBN 585120195-9.
  3. ↑ Железнодорожный транспорт: Энциклопедия / Гл. ред. Н. С. Конарев. — М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. — 559 с.: ил. (стр 30)
  4. ↑ В.Н.Дручинин. Военные ветеринары Кушки.
  5. ↑ Сокол К.Г. Монументальные памятники Российской империи: Каталог. М., 2006. С. 174.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Сарҳадобод&oldid=1349394"