Амстердам

Шаҳр
Амстердам
ҳол. Amsterdam
Шаблон:Nobreak Шаблон:Nobreak Шаблон:Nobreak Шаблон:Nobreak деловой район Зёйдас ночью
Парчам Нишон
52°23′ с. ш. 4°54′ в. д.
Кишвар	Нидерланд
Роҳбар	Femke Halsema[d]
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис	1300
Аввалин номбарӣ	1275
Масоҳат	219 км²
Баландии марказ	−2 м
Минтақаи замонӣ	UTC+1[d], Central European Time[d] ва UTC+02:00
Аҳолӣ
Аҳолӣ	▲921 468 тан (январи 2023)
Номи қавмӣ	амстерда́мец, амстерда́мка, амстерда́мцы
Шиносаҳои ададӣ
Пешшумораи телефон	20
Нишонаи почта	1000–1098 ва 1100–1109
Дигар
Шаблон:+ПозКарты
amsterdam.nl
Амстердам
Парвандаҳо дар Викианбор

Амстерда́м (ҳол. Amsterdam [ˌɑmstərˈdɑm]) — пойтахти расмӣ (ҳукумат дар Гаага ҷойгир аст) ва шаҳри бузургтарини Нидерланд, бандари баҳрӣ ва маркази муҳими иқтисодию мадании мамлакат.

Номи шаҳр аз ду калима иборат аст: «Амстел» ва «дам». Амстел — номи дарё, ки худи шаҳр дар соҳили он қарор дорад ва калимаи «дам», ки маънояш сарбанд тарҷума мешавад. Дар асри XII ин шаҳр ҳамчун деҳаи хӯрди моҳигирон вуҷуд дошт ва дар вақти асрҳои Заррини Ҳоланд, Амстердам ба яке аз бандаргоҳҳои муттарақии ҷаҳон ва маркази бузурги савдо табдил ёфт.

Аҳолӣ

Аҳолиаш 761395 нафар (бо атрофаш) ва бо қисми агломератсияи Рандстад 2,2 млн нафар; гуногунмиллат (177 миллату халқият), сернуфус- таринашон суринамҳо, марокашиҳо ва туркҳо. Амстердам дар резишгоҳи дарёи Амстел, назди халиҷи Эйсселмер воқеъ гардида, мавқеи мусоиди нақлиётию географӣ дорад. Каналҳои сершумор, шоҳроҳҳои автомобилгард, роҳи оҳани Амстердамро бо Гаага, Роттердам, Баҳри Шимолӣ ва дарёи Рейн мепайванданд. Амстердам калонтарин ва баъди Роттердам дуюмин бандари бузургтарини ҷаҳон (гардиши бор 70,4 млн т, 1 млн контейнер дар як сол маълумот, соли 2010) буда, пешбандараш дар Баҳри Шимолӣ воқеъ аст. Дар Амстердам саёҳати баҳрӣ (то 100 ҳазор сайёҳ дар мавсим) ва дарёӣ (то 60 ҳазор) ба роҳ монда шудааст. Метрополитен дорад. Амстердам дорои аэропорти байналмилалии Схипхол (яке аз даҳ аэропорти бузургтарини олам) аст. Аввалин бор чун маркази тиҷоратӣ ва молиявӣ соли 1275 номбар шуда, солҳои 1975—1806 пойтахти Республикаи Батав ва аз 1806 пойтахти Шоҳигарии Нидерланд мебошад.

Сол Шумора 1600 54 000 1675 206 000 1796 200 600 Сол Шумора 1810 180 000 1850 224 000 1879 317 000 Сол Шумора 1900 523 577 2015 825 080 2016 825 080 Сол Шумора 2017 851 573 2018 860 124 2023 921 468

Иқтисод

Амстердам имрӯз яке аз марказҳои муҳими муносибатҳои иқтисодии Европа аст. Дар он қароргоҳи чандин ташкилотҳои байналхалқӣ ва саридораҳову намояндагиҳои зиёда аз 1,8 ҳазор ширкатҳои хориҷӣ, беш аз 70 намояндагии бонкҳои пешрави хориҷӣ мавҷуданд. Аз соли 2000 инҷониб дар Амстердам қароргоҳҳои Иттиҳодияи биржавии «Euronext» (баъди биржаи Лондон 2-юмин дар ҷаҳон, бо гардиши солонаи 2,3 трлн евро), ING Group, TNT Ekspress, Philips ва ғ. воқеъ гаштаанд. Амстердам яке аз бузургтарин дар ҷаҳон маркази сайқалдиҳӣ ва савдои алмос, тарғибу интишори мӯди олӣ, парваришу савдои гул мебошад. Корхонаҳои асосии саноатӣ дар атрофи шаҳр ҷой гирифтаанд. Соҳаҳои муҳимтарини саноати Амстердам: хӯрокворӣ, пивопазӣ (қароргоҳи компанияи «Heineken»), полиграфӣ, мошинсозӣ, электротехникӣ, электронӣ, химия, истеҳсоли маҳсулоти нефт, чӯбгарӣ, дӯзандагӣ. Дар Амстердам академияи илмҳо, якчанд институтҳои тадқиқоти илмӣ, зиёда аз 20 маркази илмию тадқиқотии соҳаи информатика, тибби биологӣ, илмҳои гуманитарӣ, ду донишгоҳ фаъолият доранд.

Сайёҳӣ

Амстердам маркази туризми коршиносӣ ва омӯзишӣ низ аст (соле беш аз 4 млн сайёҳ). Дар Амстердам соле зиёда аз 40 конференсия, намоишгоҳ ва симпозиумҳои байналмилалӣ баргузор мешаванд. Амстердам зиёда аз 300 меҳмонхонаи дараҷаи гуногун дорад. Дар Амстердам 8 ҳазор ёдгориҳои таърихӣ ва ҷойҳои тамошобоб, 141 нигорис-тони бадеӣ, 42 музей, 45 кинотеатр, 55 театр ва толори консертӣ ҳастанд. Амстердам-ро Венетсияи Шимолӣ низ меноманд. Дар он 28 боғ (Фонделпарк, Сарфатипарк ва ғайра), 165 канал ва 1281 кӯпрук мавҷуд аст. Боғи ҳайвоноташ 6 ҳазор намуд ҳайвон дорад. Биноҳои ҷолибаш бо услубҳои ба ном «эҳёи голландӣ», класситсизм, готикаи нави нидерландӣ ва ғ. бино шудаанд: хонаҳои савдогарон (дар соҳили каналҳо), ратуша (ҳоло қасри шоҳ), бинои Музейи давлатӣ, калисоҳои Ҷанубӣ, Шимолӣ, Ғарбӣ, бинои Компанияи Ост-Инд ва ғ. Соли 1928 дар Амстердам Бозиҳои олимпии 9-ум баргузор гардида буд.

Пайвандҳо

• I Amsterdam(англ.)
• City of Amsterdam
• FM радио из Амстердама Бойгонӣ шудааст 12 августи 2013  сол.
• Amsterdam Hotspots

Сарчашма

• А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — 608 с. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.