Jump to content

Донишгоҳи Ҳарвард

Вироиши пайвандҳо
Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Донишгоҳи Ҳарвард
Соли таъсисёбӣ 8 сентябр 1636
Донишҷӯён 36 012[1] ва 24 555[2]
Сайт harvard.edu​(англ.)
 Парвандаҳо дар Викианбор

Донишгоҳи Ҳарвард (Ҳарвард) (англ. Harvard University) яке аз маъруфтарин донишгоҳҳои Иёлоти Муттаҳида ва ҷаҳон, қадимтарин донишгоҳи Иёлоти Муттаҳида мебошад. Дар ш. Кембриҷ (Агломератсияи шаҳри Бостон), иёлати Массачусетс ҷойгир аст.

То соли 2010, дар Ҳарвард тақрибан 2100 муаллим ва тақрибан 6700 донишҷӯ таълим мегиранд ва 14.500 аспирант кор мекунанд [3]. 75 ғолибони ҷоизаи Нобел бо донишгоҳ ҳамчун донишҷӯ, муаллим ё корманд алоқаманд буданд. Донишгоҳи Ҳарвард аз рӯи шумораи миллиардерҳо дар байни хатмкунандагон дар кишвар мақоми аввалро ишғол мекунад [4] ва китобхонаи он бузургтарин китобзонаи академӣ дар Иёлоти Муттаҳида ва сеюмин калонтарин дар кишвар аст [5].

Гарвард қисми гурӯҳи донишгоҳҳои элитаи Амрико - Лигаи Айви мебошад.

Ҳарвард бо 37,1 миллиард доллар бузургтарин эндаумент (дорои мутсақим) дар ҷаҳон дорад.

Таърих

[вироиш | вироиши манбаъ]

Қадимтарин донишгоҳи Иёлоти Муттаҳида Ҳарвард 8 сентябри соли 1636 таъсис ёфтааст. Ба номи миссионер ва филантропи англис Ҷон Ҳарвард гузошта шудааст. Ӯ ҳеч гоҳ расман бо калисо вобастагӣ надошт. Дар соли 1643 аристократи англис Анн Радклифф аввалин заминаро барои дастгирии таҳқиқоти илмӣ таъсис дод [6]. Дар давоми асри 18, барномаҳои Ҳарвард дунявӣ шуданд ва дар охири асри 19, коллеҷ ҳамчун як муассисаи марказии фарҳангӣ дар байни элитаи Бостон гашт [7] Пас аз ҷанги шаҳрвандии Амрико, президенти Гарвард Чарлз Эллиот, пас аз чил соли ҳукмронӣ (1869-1909) коллеҷ ва мактабҳои касбии тобеи онро ба донишгоҳи мутамаркази илмӣ табдил дод; Гарвард Ассотсиатсияи Донишгоҳҳои Амрикоро соли 1900 таъсис додааст [8].

Донишгоҳи Ҳарвард бо Институти технологии Массачусетс рақобати дӯстона дорад, ки он аз соли 1900, вақте ки якҷояшавии ин ду мактаб расман ба имзо расида буд, бармегардад. Имрӯзҳо, ду муассисаи таълимӣ дар робита бо конфронсҳо ва барномаҳои муштарак ҳамкорӣ мекунанд.

Сохтор

[вироиш | вироиши манбаъ]
Муҷассамаи Ҷон Ҳарвард, ки пас аз он донишгоҳ номи худро гирифт
Коллеҷи Ҳарвард

Донишгоҳ аз 13 шуъбаи академии алоҳида иборат аст - 12 мактаб ва Институти Радклифф барои омӯзиши пешрафта — бо кампусҳо дар саросари Бостон.

7 факултетро дар бар мегирад.

  • Факултаи санъат ва илмҳо (соли 1890 таъсис ёфтааст, бузургтарин воҳиди донишгоҳ), ки ба он дохил мешавад:
  • Мактаби тиббии Ҳарвард ( 1782 )
  • Мактаби дандонпизишкии Ҳарвард ( 1867 )
  • Институти Иллоҳиёти Ҳарвард ( 1816 )
  • Мактаби ҳуқуқшиносии Ҳарвард ( 1817 )
  • Мактаби тиҷорати Ҳарвард ( 1908 )
  • Мактаби олии дизайн ( 1914 )
  • Мактаби олии илмии Ҳарвард ( 1920 )
  • Институти тандурустии ҷамъиятӣ ( 1922 )
  • Донишкадаи Идоракунии Давлатии Ҳарвард ба номи Ҷон Ф.Кеннеди ( 1936 )

Дар соли 1999, коллеҷи бонуфузи санъатҳои либералии занонаи Рэдклифф, ки аз соли 1879 вуҷуд дошт, ба Институти Радклифф барои омӯзиши мукаммал табдил ёфт.

Филиалҳои донишгоҳ Осорхонаи бостоншиносӣ ва мардумшиносии Пибоди ва Осорхонаи Таърихи Ҳарвард мебошанд. Осорхонаи санъати Ҳарвард мавҷуд аст.

Маълумоти иловагии ҳарбӣ

[вироиш | вироиши манбаъ]

Донишҷӯёни Донишгоҳи Ҳарвард, ки шаҳрвандони Иёлоти Муттаҳидаянд, дар давраи таҳсил дар донишгоҳ имкон доранд, ки инчунин курсҳои омӯзишии афсарони эҳтиётиро (ROTC) гузаранд [9]. Донишгоҳ се воҳиди таълимии алоҳида дорад, ки мутаносибан афсаронро барои эҳтиёҷоти артиши ИМА, Нерӯҳои баҳрии Иёлоти Муттаҳида ва Naval ROTC-и Иёлоти Муттаҳида , Нерӯҳои ҳавоии Иёлоти Муттаҳида (Air Force ROTC) омода месозад.

Донишгоҳи Ҳарвард яке аз аввалин донишгоҳҳо дар таърихи Иёлоти Муттаҳида мебошад, ки барои афсарони эҳтиётӣ курсҳои омӯзишӣ пешниҳод мекунад ; ROTC дар Ҳарвард соли 1916 таъсис ёфтааст. Дар соли 1971, пас аз рӯҳияи зидди ҷанг, курсҳои такмили ихтисоси афсарони Донишгоҳи Ҳарвард барҳам дода шуданд. Бозгашти ROTC ба Ҳарвардро кайҳо қонун бозмедорад (англ. Don’t ask, don’t tell зеро он ҳамчун вайрон кардани ҳуқуқ ва озодиҳои донишҷӯёни ҳамҷинсгаро дониста мешуд. Аммо, пас аз бекор кардани ин қонун, курсҳои такмили ихтисоси афсарон ба Ҳарвард бармегарданд.[10] Ҳамин тариқ, Naval ROTC соли 2011 ба донишгоҳ баргашт,[11] Army ROTC - дар 2012,[12] Air Force ROTC - дар соли 2016.[13]

Кампусҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
Harvard Yard(англ.)тҷк. дар Кембриҷ
Мактаби олии дизайнии Ҳарвард

85 гектар кампуси асосии донишгоҳ дар "Ҳавлии Ҳарвард" дар Кембриҷ дар 5,5 километрии шимолу ғарби маркази Бостон ҷойгир аст. Мактабҳои тиҷорӣ ва иншооти варзишӣ, аз ҷумла стадиони Ҳарвард, дар соҳили дарёи Чарлз дар Оллстон ҷойгиранд, дар ҳоле ки муассисаҳои тиббӣ ва дандонпизишкӣ дар Лонгвуд ҷойгиранд.[14]

Парки Ҳарвард биноҳои марказии маъмурӣ, китобхонаҳои асосии донишгоҳ, биноҳои таълимӣ, аксари хобгоҳҳои нав, инчунин корпусҳои Сивер ва Донишгоҳ ва як калисои ёдгориро дар бар мегирад. Нӯҳ аз дувоздаҳ "хонаи" истиқоматӣ барои донишҷӯёни курси дуюм дар ҷануби Ҳарвард Ярд ва дар наздикии дарёи Чарлз ҷойгиранд. Се нафари дигар дар як маҳаллаи маскунӣ дар ним мил шимолу ғарби боғ дар ба истилоҳ чоркунҷа ҷойгиранд (аз ин рӯ номи ин се хона - Quad House). Истгоҳи метрои Red Line, ки майдони Ҳарвард ном дорад, донишҷӯёнро бо нақлиёти ҷамъиятӣ таъмин мекунад.

Намуди умумии Мактаби тиҷорати Ҳарвард

Мактаби тиҷорати Ҳарвард ва иншооти варзишии донишгоҳ, аз ҷумла стадиони Ҳарвард, дар Аллстон 145 гектарро фаро мегиранд. Купрук ба онҳо. Ҷон Ҳикс Аллстонро бо Лонгвуд, хонаи Мактаби тиббии Ҳарвард, Мактаби дандонпизишкӣ, Мактаби саломатии Ҳарвард, ки шаҳракҳояш 8,9 гектар заминро дар бар мегиранд ва дар маркази шаҳри Бостон 3,3 км ва дар масофаи 5,3 км аз биноҳои асосии Кембриҷ ҷойгиранд, мепайвандад. Автобусҳои хусусӣ биноҳоро дар Лонгвуд ва шаҳраки Кембриҷ, пас аз хиёбони Массачусетс тавассути Донишкадаи Технологии Массачусетс пайваст мекунанд [14][15][16].

Қариб ҳама донишҷӯёни Ҳарвард ва донишҷӯёни коллеҷ дар хобгоҳҳои шаҳраки донишҷӯӣ, дар ҳудуди Ҳарвард ё дар наздикии он зиндагӣ мекунанд. Донишҷӯёне, ки баҳои хуб ё дастовардҳои дигар доранд, дар ба истилоҳ "хонаҳо" зиндагӣ мекунанд, ки ҳам макони зист ва ҳам воҳиди маъмурии донишгоҳ мебошанд, ки ба донишҷӯён дар муҳити иҷтимоии муассисаи таълимӣ мутобиқат мекунанд. Хобхонаҳо ва хонаҳо сохторҳои гуногуни донишгоҳанд, ки набояд ошуфта шаванд.

Системаи шабеҳи манзил аз ҷониби Президенти Ҳарвард Эбботт Лоуренс Лоуэлл дар солҳои 1930 барои мубориза бо нашъамандӣ ва табақабандии иҷтимоӣ дар байни донишҷӯёни берун аз шаҳраки донишҷӯён таъсис дода шудааст. Лоуэлл тасмим гирифт, ки донишҷӯро дар тӯли таҳсил дар донишгоҳ бо майдони истиқоматӣ таъмин кунад. Хонаҳо ошхона ва ба истилоҳ "утоқи умумӣ" доштанд, ки дар онҳо як хонандаи синфҳои болоӣ, ки вазъи таълимӣ ва интизомии хонаро ба уҳда дошт [17].

Бинои хонаи Киркланд

Нӯҳ хонаи River House дар охири ҷанубии ҳавлии Ҳарвард, дар байни боғ ва дарёи Чарлз ҷойгиранд ва инҳоро дар бар мегиранд:

  • Адамс Ҳаус - ба номи президенти ИМА Ҷон Адамс ;
  • Дэнстер Ҳаус - ба ифтихори президенти нахустини Ҳарвард Ҳенри Данстер;
  • Элиот Ҳаус - ба ифтихори президенти Ҳарвард Чарлз Эллиот;
  • Кёркленд Ҳаус - ба ифтихори Президенти Ҳарвард Ҷон Кёркланд;
  • Леверетт Ҳаус - ба ифтихори Президенти Ҳарвард Ҷон Леверет;
  • Лоуэл Ҳаус - ба ифтихори созандаи системаи хонаҳо, президенти Ҳарвард Абботт Лоуэлл;
  • Метер Ҳаус - ба ифтихори президенти Ҳарвард Инкрис Метер;
  • Куинси Ҳаус — ба ифтихори Президенти Ҳарвард ва мири Бостон Ҷозия Куинси III ;
  • Винтроп Ҳаус - ба номи ду интиқолдиҳандаи ин насаб: мустамликадор Ҷон Винтроп ва набераи бузурги ӯ Ҷон Винтроп, профессори математика ва фалсафаи табиӣ.

Се хонаи Куад Ҳаус дар масофаи ним мил ҷойгиранд ва бо Коллеҷи Рэдклифф дар якҷоягӣ ҷойгиранд, зеро онҳо системаҳои манзилии худро бо Ҳарвард дар соли 1977 якҷоя карданд:

  • Кэбот Ҳаус, ки қаблан бо номи Соус Ҳаус машҳур буд - пас аз сарпарастон Томас Кабот ва Вирҷиния Кабот номгузорӣ шудааст;
  • Керриер Ҳаус - ба номи хатмкунандаи Рэдклифф Одри Брюс Керриер;
  • Форсҳаймер Ҳаус ё кӯтоҳ PfoHo, пас аз саҳмгузорони Ҳарвард Карл ва Кэрол Форсхаймер номгузорӣ шудааст.

Хонаи сенздаҳум, ки онро Дадли Ҳаус меноманд,[18] беодам аст, аммо вазифаҳои маъмурӣ ва иҷтимоӣ, аз қабили маҷлисҳо, инчунин манзил барои баъзе аспирантҳоро дорад. Ба номи Томас Дадли, ки ба Оинномаи Донишгоҳи Ҳарвард ҳамчун губернатори колони Массачусетс имзо гузоштааст, монда шудааст.

Раҳбарият

[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳарвардро ду ташкилоти маъмурӣ идора мекунанд: президенти донишгоҳ ва стипендиатҳо (инчунин бо номи "Корпоратсияи Ҳарвард") ва Шӯрои нозирон (контролерҳо)-и Ҳарвард. Президенти донишгоҳ масъултарин шахсест, ки тамоми раванди таълимро назорат мекунад [19].

Лоуренс Беков президенти 29-уми Ҳарвард дар соли 2018 интихоб шуд [20].

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ https://www.harvard.edu/about-harvard/harvard-glance
  2. ↑ U.S. and Canadian 2022 NTSE Participating Institutions Listed by Fiscal Year 2022 Endowment Market Value, Change in Market Value from FY21 to FY22, and FY22 Endowment Market Values Per Full-time Equivalent Student (Excel) (ингл.) — National Association of College and University Business Officers, 2023.
  3. ↑ Harvard at a Glance(пайванди дастнорас — таърих). Harvard University. 28 ноябри 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 15 июли 2012.
  4. ↑ Janhavi Kumar Sapra. Billionaire Universities, Forbes (11 августи 2010). Проверено 31 августи 2010.
  5. ↑ The Nation's Largest Libraries: A Listing By Volumes Held(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). American Library Association. 27 сентябри 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 26 октябри 2012.
  6. ↑ Гарвард (Harvard)(пайванди дастнорас)
  7. ↑ Farrell, Betty G. Elite Families: Class and Power in Nineteenth-Century Boston. — State University of New York Press, 1993. — ISBN 0791415937.
  8. ↑ Member Institutions and years of Admission(пайванди дастнорас — таърих). Association of American Universities. 28 августи 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 15 июли 2012.
  9. ↑ Student Activities | Harvard
  10. ↑ The return of ROTC – Harvard Gazette
  11. ↑ https://www.thecrimson.com/article/2011/3/3/university-program-rotc-returns-harvard/
  12. ↑ https://www.thecrimson.com/article/2012/9/18/army-rotc-practice-harvard/
  13. ↑ https://www.thecrimson.com/article/2016/4/21/air-force-rotc-recognized/
  14. ↑ 14.0 14.1 Physical Plant(пайванди дастнорас — таърих). Office of the Provost, Harvard University (2009). 27 августи 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 15 июли 2012.
  15. ↑ M2 Cambridge Shuttle(пайванди дастнорас — таърих). MASCO. 28 августи 2010 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 10 августи 2012.
  16. ↑ Biography in the Exeter Bulletin Бойгонӣ шудааст 26 июни 2008  сол.
  17. ↑ Morison, Samuel Eliot. Three Centuries of Harvard: 1636–1936. — 1936. — С. 476—478.
  18. ↑ Dudley House site
  19. ↑ Burlington Free Press, June 24, 2009, page 11B, "«Harvard to cut 275 jobs» Associated Press
  20. ↑ Steve LeBlanc. Harvard University names Lawrence Bacow its 29th president(англ.). Fox News (11 February 2018). 14 Декабри 2018 санҷида шуд.

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Донишгоҳи_Ҳарвард&oldid=1349371"