Jump to content

Донишгоҳи Айова

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Донишгоҳи Айова
Соли таъсисёбӣ 1847
Донишҷӯён 30 318[1] ва 27 802[2]
Рангҳо
Сайт uiowa.edu​(англ.)
 Парвандаҳо дар Викианбор

Донишгоҳи Айова (англ. University of Iowa) — донишгоҳи оммавии тадқиқотие дар Иёлоти Муттаҳида, ки дар шаҳри Айова, иёлати Айова ҷойгир аст. Ин қадимтарин донишгоҳи иёлот аст ва 25 феврали 1847 таъсис ёфтааст. Донишгоҳ 11 коллеҷро дар бар мегирад, ки бакалаврҳо, магистрҳо ва табибонро тайёр мекунад. Тибқи таснифи Карнеги, муассисаҳои таҳсилоти олӣ сатҳи ибтидоии RU / VH доранд (фаъолияти хеле баланди илмӣ) [3].

Аз соли 1909 узви Ассотсиатсияи донишгоҳҳои Амрико мебошад [4].

Таърих

[вироиш | вироиши манбаъ]
Мозаикаи 1908, ки муҳри Донишгоҳи Айова Ҳоллро тасвир мекунад

Донишгоҳи Айова 25 феврали 1847 ҳамчун нахустин муассисаи давлатии таҳсилоти олии иёлати Айова, ҳамагӣ 59 рӯз пас аз ташаккули худи иёлот, таъсис дода шудааст.[5] Номи қонунии муассиса - Донишгоҳи давлатии Айова, аммо ин ном бо дигар Донишгоҳи иёлати Айова (Донишгоҳи давлатии Айова) ошуфтагӣ ба вуҷуд овард, аз ин рӯ моҳи октябри соли 1964 барои истифодаи ҳаррӯза Шӯрои регентҳо номи Донишгоҳи Айоваро тасдиқ кард (University of Iowa) [6].

Аввалин коллеҷ дарҳои худро моҳи марти соли 1855 боз кард ва дар биное воқеъ буд, ки ҳоло Толори Сиашор ҷойгир аст. Дар моҳи сентябри ҳамон сол, дар он ҷо 124 донишҷӯ буданд, ки 41 нафари онҳо занон буданд. Дар соли таҳсили 185 -57 омӯзиш аз рӯи нуҳ ихтисос гузаронида шуд: забонҳои қадимӣ, забонҳои муосир, фалсафаи зеҳнӣ, фалсафаи ахлоқӣ, таърих, табиатшиносӣ, математика, фалсафа ва химия [5]. Аввалин президент Амос Дин буд [7].

Бинои қадимаи давлатии Капитолияи Айова, ки онро донишгоҳ аз соли 1857 истифода мекунад

Шаҳраки аслии донишгоҳ бинои кӯҳнаи Капитолияи давлатии Айова ва 40 ҳазор метри мураббаъ заминро дар бар мегирад. Санги асосӣ 4 июли соли 1840 гузошта шуд. Аз 5 декабри соли 1842, дар он панҷумин қонунгузории қаламрави Айова ҷойгир буд ва 28 декабри соли 1846 ин бино нахустин Капитолияи иёлати Айова шуд. Дар соли 1857, капитолия ба Дес-Мойн кӯчид ва бинои холишударо донишгоҳ ба ихтиёри худ гирифт [5].

Донишгоҳи Айова бо як қатор дастовардҳо ва ҳалли он, ки дар он пешравӣ кардаанд, фахр мекунад. Дар соли 1855, он аввалин донишгоҳи давлатӣ дар Иёлоти Муттаҳида гардид, ки ҳуқуқи баробари мардон ва занон ба таҳсилро эътироф кардааст. Аввалин дар байни мардум дараҷаи ҳуқуқшиносӣ ба занро дод (Мэрӣ Вилкинсон, 1873), дараҷаи ҳуқуқӣ ба як афроамрикоӣ (Александр Кларк, 1879)-ро дод, қабули афроамрикоӣ ба дастаи варзишии донишгоҳ (Фрэнк Ҳолбрук, 1895)-ро кард [8].

Дар ғарби дарёи Миссисипи, донишгоҳ аввалин шуда мактаби ҳуқуқшиносиро таъсис дод ва радиои худро, инчунин аввалин пахши телевизионии барномаи таълимиро дар ҷаҳон ( 1932 ташкил кард ва таҳиягари тестҳо барои тести стандартизатсияшуда шуд.

Дар соли 1970 Донишгоҳи Айова аввалин донишгоҳи давлатӣ дар Иёлоти Муттаҳида буд, ки ҳуқуқи шахсони ҳамҷинсгаро, лесбиянка, бисексуал ва трансгендерро расман қабул кард [8].

Давраи муосир

[вироиш | вироиши манбаъ]
Шаҳраки донишгоҳӣ ҳангоми обхезӣ дар соли 2008

1 ноябри 1991, вақте ки Лу Ганг, як аспиранти собиқи физика, аз кор озод ва худкушӣ кард, чор корманди донишгоҳ ва як донишҷӯ кушта шуданд [9] Сабаб хашми Лу аз он буд, ки Лу нисбат ба якчанд муаллим (ду нафарашон ҳангоми тирандозӣ фавтиданд) хашм дошт, барои он, ки рисолаи ӯ дар озмуни беҳтарин диссертатсия дар астрофизика ҷои аввалро нагирифтааст [10].

13 апрели 2006 тӯфони шадид ба донишгоҳ ва атрофи он зарба зад ва ба тамоми шаҳраки донишҷӯён зарари калони моддӣ расонд. Гирдбод харобиовартарин дар байни панҷ гирдбод буд, ки бегоҳи ҳамон рӯз Ҷонсон, иёлати Айоваро фаро гирифт. Аз рӯи ҷадвали Фуҷита, ба ӯ сатҳи F2 таъйин карда шуданд [11].

8 июни 2008 обхезӣ дар дарёи Айова ба 20 бинои шаҳраки донишҷӯён осеб расонд.[12] Пас аз чанд ҳафта, вақте ки об паст шуд, донишгоҳ тахминан хисороти хисороти офатро ба маблағи 231,75 миллион доллар эълом кард. Баъдтар, президенти донишгоҳ зарари расонидашударо дар ҳаҷми 743 миллион доллар эълон кард [13].

Сохтори донишгоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
Беморхонаи донишгоҳ
Коллеҷи ҳуқуқӣ
Шеффер-Ҳолл, бинои маъмурии коллеҷи санъат ва илмҳои либералӣ

Донишгоҳи Айова 11 коллеҷ ва мактаб дорад:[14]

  • Коллеҷи санъат ва илмҳои либералӣ
Калонтарин коллеҷ дар Донишгоҳи Айова, ки барои бакалаврҳо, магистрҳо ва табибон дар соҳаи театр, гуманитарӣ, иҷтимоӣ, табиӣ ва математика таълим медиҳад. Коллеҷ зиёда аз 100 барномаҳои таълимиро пешниҳод мекунад.
  • Коллеҷи дандонпизишкӣ
Магистрҳо, табибонро омода мекунад ва аз рӯи ихтисосҳои дандонпизишкӣ шаҳодатнома медиҳад.
  • Коллеҷи таълимӣ
Омӯзгорони дорои дараҷаи бакалаврии тасдиқшуда барои таҳсилоти ибтидоӣ ва ҳашт синфи мактаби миёна, инчунин магистрҳоро ҳамчун мушовирони эҳтимолӣ, маъмурон, мутахассисони озмоишӣ ва равоншиносон омода месозад.
  • Коллеҷи муҳандисӣ
Муҳандисини хатмкардаро дар соҳаҳои химия, биохимия, биотиб, муҳити зист, электротехника, ҳисоббарор ва мошинсозӣ тайёр мекунад.
  • Коллеҷи ҳуқуқӣ.
Мактаби ҳуқуқшиносии донишгоҳ дар байни 25 мактаби беҳтарини кишвар ҷой гирифтааст. Докторон ва магистрҳоро дар ҳуқуқи байналмилалӣ ва муқоисавӣ омода мекунад.
  • Коллеҷи ҳамширагӣ
Омӯзиш тавассути барномаҳои ҳамширагӣ, наркоз, ҳамширагӣ ва геронтология гузаронида мешавад.
  • Коллеҷи дорусозӣ
Коллеҷ бо ширкатҳои соҳаи дорусозӣ фаъолона ҳамкорӣ мекунад ва барои онҳо табибон, магистрҳо ва мутахассисонро омода мекунад.
  • Коллеҷи тандурустӣ
Омӯзиши магистрҳоро (MPH, MHA) оид ба биостатистика, солимии равонӣ, эпидемиология, идоракунии тандурустӣ ва гигиена мегузаронад.
  • Коллеҷи тиҷоратӣ. Ҳенри Типпи
Таълими MBA дар соҳаи баҳисобгирӣ, иқтисодиёт, молия ва маркетингро пешниҳод мекунад.
  • Коллеҷи тиббӣ. Ҷ. Рой ва Люсилл Карвер
Хатмкунандагон мутахассисони 25 соҳаи тиб
  • Коллеҷи аспирантура ва докторантура
Ҳамоҳангсозии таълими магистрҳо ва докторантҳо, барномаҳои докторантураи байнисоҳавӣ дар генетикаи инсон, токсикология ва информатика пешниҳод менамояд.

Мавқеъҳо дар рейтингҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар рейтинги академикии донишгоҳҳои ҷаҳонӣ, Донишгоҳи Айова дар қатори 102-150 ҷой гирифтааст ва дар байни донишгоҳҳои миллӣ, мувофиқи ҳамин рейтинг, мавқеъ 54-58 мебошад [15]. Тибқи ҳисоботи солонаи US News & World Report, дар рейтинги донишгоҳҳои миллӣ 71-ум [16] ва дар байни донишгоҳҳои давлатии ИМА 28-ум мебошанд. Як қатор барномаҳои таълимии Донишгоҳи Айова дар соҳаи тиб яке аз 20 қатори беҳтарини кишвар мебошанд.

Эзоҳ

[вироиш | вироиши манбаъ]
  1. ↑ https://nces.ed.gov/ipeds/datacenter/institutionprofile.aspx?unitId=153658 — 1992.
  2. ↑ U.S. and Canadian 2022 NTSE Participating Institutions Listed by Fiscal Year 2022 Endowment Market Value, Change in Market Value from FY21 to FY22, and FY22 Endowment Market Values Per Full-time Equivalent Student (Excel) (ингл.) — National Association of College and University Business Officers, 2023.
  3. ↑ University of Iowa(англ.). The Carnegie Classification of Institutions of Higher Education™. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  4. ↑ Member Institutions and Years of Admission(англ.). Association of American Universities (AAU). 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 The Founding of the University(англ.). History(пайванди дастнорас — таърих). The University of Iowa. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  6. ↑ Old Gold(англ.). Monthly News for UI Alumni and Friends. The University of Iowa. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  7. ↑ University of Iowa Presidents(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). The University of Iowa. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  8. ↑ 8.0 8.1 University of Iowa Firsts(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). The University of Iowa. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  9. ↑ MICHEL MARRIOTT. Gunman in Iowa Wrote of Plans In Five Letters(англ.). The New York Times (November 03, 1991). 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  10. ↑ MICHEL MARRIOTT. Iowa Gunman Was Torn by Academic Challenge(англ.). The New York Times (November 04, 1991). 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  11. ↑ Tornadoes rip through eastern Iowa; 1 dead(англ.). USA TODAY. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  12. ↑ At A Glance(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). University News Services (November 12, 2008). 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  13. ↑ UI still recovering from flood(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). The Daily Iowan. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  14. ↑ Colleges(англ.)(пайванди дастнорас — таърих). The University of Iowa. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.
  15. ↑ Academic Ranking of World Universities - 2011(англ.). ShanghaiRanking Consultancy. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 30 май 2012.
  16. ↑ University of Iowa(англ.). U.S. News Best Colleges Rankings. U.S. News & World Report. 11 май 2012 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 16 июни 2012.

Пайвандҳо

[вироиш | вироиши манбаъ]

 

Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Донишгоҳи_Айова&oldid=1349187"