Зоҳир Ҳувайдо

Зоҳир Ҳувайдо
Зоҳир Ҳувайдо
	форсӣ: ظاهر هویدا‎
Таърихи таваллуд	28 феврал 1945
Зодгоҳ	Вилояти Дойкундӣ, Афғонистон;
Таърихи даргузашт	5 март 2012 (67 сол)
Маҳалли даргузашт	Ҳамбург, Ҷумҳурии Федеративии Олмон;
Кишвар	Афғонистон;
Пеша(ҳо)	мусиқидон, овозхон
Сабк	мусиқии поп

Зоҳир Ҳувайдо (форсӣ: ظاهر هویدا‎; 28 феврал 1945, Вилояти Дойкундӣ — 5 март 2012^[1], Ҳамбург) — овозхон ва оҳангсози аҳли Афғонистон.

Зиндагинома

Зоҳир Ҳувайдо 28 феврали 1945 дар вилояти Дайкундӣ дар як хонаводаи рӯшанфикр ба дунё омад^[2]. Падараш аҳли шеъру фарҳанг ва соҳиби завқ буд. Вақте ӯ панҷсола буд, алоқаманд ба мусиқӣ шуд ва падараш ҳамон вақт ки дар Балх корманди давлат буд заминасозӣ кард, то барои омӯзиши ӯ ва бародараш, Кабири Ҳувайдо, муъаллиме истихдом кунад. Ин асоси омӯзиши мусиқии ӯ шуд. Зоҳири Ҳувайдо ибтидо ба навохтани созҳои мухталифи мусиқӣ оғоз кард ва сипас роҳи хонанда шуданро дар пеш гирифт. Кабири Ҳувайдо, бародари ӯ, навозандаи пиёну аст.

Зоҳири Ҳувайдо аз аввалин хонандаҳое буд, ки дар ҳамкорӣ бо Азизи Ошно гурӯҳи омотуронро (дӯстдорон/ғайриҳирфаӣ) дар солҳои чиҳилу панҷоҳи хуршедӣ (шасту ҳафтоди мелодӣ) эҷод кард. Омотурон барои нахустин бор мусиқиро дар миёни хонаводаҳои рӯшанфикри Кобул ворид кард ва оғози як фасли ҷадиде дар торихи мусиқии муъосири Афғонистон буд, ки дар мусиқии попи афғонӣ нақши босазое доранд.

Дар солҳои 1972—1973 ӯ барои таҳсили мусиқӣ ба Эрон рафт. Дар он ҷо таронаҳои афғониро дар родию ва телевизиюни Эрон хонд. Бо таронаи "Камарборики ман, " ки дар асл таронаи маҳалии Бадахшони Афғонистон аст дар Эрон ба шуҳрат расид ва сипас бисёре аз хонандаҳои эронӣ ва тоҷик онро иҷро карданд^[3].

Зоҳири Ҳувайдо аз хонандаҳои соҳибсабк буд ва ба далели мушаххасоти садояш касе метавонист ӯро тақлид кунад. Дар 1966-и мелодӣ Зоҳири Ҳувайдо ва Бабраки Васо ва ҷамъе дигар барои омӯзиши мусиқӣ ба Маскав рафтанд ва дар он ҷо дар муассисаи давлатии ҳунарҳои зебо ба далели садои маҳак ва расое, ки дошт ӯро дар бахши уперо таҳти омӯзиш қарор доданд.

Ҳувайдо дар солҳои ҳафтодум дар родию ва телевизиюни Афғонистон таҳиякунанда ва муҷрии барномаҳои тафреҳӣ буд ва ҷумъаҳо милюнҳо шунаванда мунтазири барномааш буданд, ки дар он матлаби ҷолиб ва саргармкунанда ҳамроҳ бо нақди иҷтимоъӣ пахш мешуд. Ахиран ӯ дар филме ба номи «Уқоб» нақш бозӣ кард.

Дар айни авҷи шуҳраташ Зоҳир Ҳувайдо зери фишори мақомоти Афғонистон қарор гирифт, зеро ғолибан зидди низоми подшоҳӣ суҳбат мекард ва аз нахустин раисиҷумҳури Афғонистон Муҳаммад Довуд низ хушнуд набуд. Бино ба гуфтаи коршиносони афғон, намоиши таронаҳои ӯ аз тариқи телевизиони миллии Афғонистон ба он сабаб қатъ шуд, ки ба пешниҳоди сурудан ба забони пашту посухи рад дод. Вай гуфтааст, ҳар гоҳ, ки устод Аввалмир таронае ба дарӣ бихонад, ӯ ҳам дар посух ба пашту хоҳад хонд. Танҳо пас аз инқилоби соли 1979 ва ба қудрат расидани коммунистон дар Афғонистон роҳи Зоҳир Ҳувайдо ба телевизиону радио аз нав бозт шуд. Бештарин таронаҳои ӯ маҳз дар ин давра пахш ва забт шудаанд^[4].

Пас аз шикасти режими коммунистӣ дар Афғонистон Зоҳир Ҳувайдо ба Олмон кӯчид ва то дами маргаш бо аҳли хонадон дар ин ҷо мезист. Дар Олмон ӯ студияи худро таъсис дод ва даҳҳо таронаи нав эҷод намуд. Дар соли 2010 вай дар Амрикои Шимолӣ, Аврупо ва Австралия консерт дод ва мегуфт, ин «худоҳофизӣ»-и ӯст. Дар ин сафарҳо вай одати худро шикаст ва ба забони пашту низ суруд хонд.

Зоҳир Ҳувайдо дар Тоҷикистон

Зоҳир Ҳувайдо дар Тоҷикистон аз шуҳрати бузург бархӯрдор буд ва дар солҳои 1970 ба ин ҷо сафарҳои ҳунарӣ анҷом дода, ҳамроҳ бо овозхонони саршиноси тоҷик Муқаддас Набиева ва Тоҷиддин Муҳиддин ҳунарнамоӣ кардааст. Дар солҳои баъдӣ ӯ дар Кобул бо овозхони дигари тоҷик Хурмо Ширин ҳамовозӣ кардааст^[4].

Ба ҷуз аз Тоҷикистон Ҳувайдо дар кишварҳои зиёде ҳунарнамоӣ кардааст ва аксаран таронаи «Камарборик»-и ӯ бар шеъри «Ёри масчоӣ»-и Абулқосим Лоҳутӣ бо изофаи рубоии Боботоҳири Урён шиносномааш будааст.

Даргузашт

Зоҳир Ҳувайдо, ки солҳои охир дар Олмон ба сар мебурд, дар 5 марти соли 2012 даргузашт^[5].

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 Zahir Howaida passed away at the age of 67
↑ ظاهر هویدا؛ روایتی از خواننده 'کمر باریک' که افکار چپی داشت(форсӣ), BBC News فارسی. Проверено 14 марти 2023.
↑ Зоҳири Ҳувайдо, хонандаи пешгоми Афғонистон, даргузашт(тоҷ.). www.bbc.com. BBC Tajik/Persian (7 марти 2012). 14 марти 2023 санҷида шуд.
↑ ^4.0 ^4.1 Рао/Ро. Даргузашти овозхони машҳур Зоҳир Ҳувайдо(тоҷ.), Радиои Озодӣ (7 марти 2012). Проверено 14 марти 2023.
↑ Khaama Press. Zahir Howaida, Afghan famous singer dies(англ.), The Khaama Press News Agency (5 March 2012). Проверено 14 марти 2023.

[_880bf3a2190907cc-1] 1.0 ^1.1 Zahir Howaida passed away at the age of 67

[2] ظاهر هویدا؛ روایتی از خواننده 'کمر باریک' که افکار چپی داشت(форсӣ), BBC News فارسی. Проверено 14 марти 2023.

[3] Зоҳири Ҳувайдо, хонандаи пешгоми Афғонистон, даргузашт(тоҷ.). www.bbc.com. BBC Tajik/Persian (7 марти 2012). 14 марти 2023 санҷида шуд.

[:0-4] 4.0 ^4.1 Рао/Ро. Даргузашти овозхони машҳур Зоҳир Ҳувайдо(тоҷ.), Радиои Озодӣ (7 марти 2012). Проверено 14 марти 2023.

[5] Khaama Press. Zahir Howaida, Afghan famous singer dies(англ.), The Khaama Press News Agency (5 March 2012). Проверено 14 марти 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]