Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ

Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ
Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ
	араб. ар. محمد بن جرير الطبري‎
Иттилооти инфиродӣ
Ном ба ҳангоми таваллуд:	Муҳаммад ибни Ҷарир ибни Язид ибни Касири Табарӣ
Касб, шуғл:	муаррих, файласуф, фақеҳ, нависанда, шоир
Таърихи таваллуд:	на пештар аз 838
Зодгоҳ:	Омул, Хилофати Аббосиён;
Таърихи даргузашт:	923
Маҳалли даргузашт:	Бағдод, Ироқ, Хилофати Аббосиён;
Маҳалли дафн:	Al Rahbi Park[d];
Кишвар:	Хилофати Аббосиён;
Эътиқод:	ислом, суннӣ ва Jariri[d]
Самти фаъолият:	илоҳиётшиносии исломӣ[d] ва тафсир
Шогирдон:	Абубакр Қаффоли Шошӣ[d]
Осор:	Феҳрист Тафсири Табарӣ[d], Таърихи Табарӣ ва Таҳзибу-л-осор[d]
Иттилооти иловагӣ
Лоиҳаҳои алоқаманд:	Викианбор ;
	Вироиши Викидода

Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ (Муҳаммад ибни Ҷарир ибни Язид ибни Касири Табарӣ; ар. محمد بن جرير الطبري‎; — 839, Табаристон — 923, Бағдод) — яке аз аввалин шахсиятҳои машҳури форс ва таърихшиносӣ форсу машриқзамин буд. Дар ҷаҳон ӯро ҳамчунин бо номи Табарӣ мешиносанд.

Зиндагинома[вироиш | вироиши манбаъ]

Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ дар соли 224 ҳиҷрӣ баробари соли 218 ҳиҷрӣ дар Омул Табаристон Эрон ба дунё омадааст. Вай дар баробари муаррих буданаш, инчунин муфассири тавоно буд ва китоби «Таърихи Табарй»-ро таълиф кардааст, ки дар он вокеахо аз руи тартиби солхо тартиб дода шуда, то соли 302 хичриро фаро мегиранд. Таърихи Табарӣ барои таърихи ҷаҳон ва Эрон то авоили садаи 4-и ҳиҷрӣ истинод ба умда аст ва ин китоб аслан манбаи аслии ҳамаи онҳое аст, ки пас аз Табарӣ дар навиштани таърихи ислом кор кардаанд. Ӯ аз синни наврасӣ дар зодгоҳаш Табаристон ба омӯзиши техника ва дониш, аз ҷумла фанни илму тасаввуф машғул буд. У дар синни 12-солагй асосхои илмро омухта, аз Амол баромада, ба Рай меравад. Пас аз чанд ваќт Табарї Байнаннањнаро тарк карда, ба Миср рафт, то бо асњоби Рай шинос шавад. Дар ин сафар аз Димишқ ва Бейрут гузашт ва дар соли 253-и қамарӣ дар замони Аҳмад ибни Тулун вориди Миср шуд ва се сол дар он кишвар монд ва дар шаҳри Фостати Миср бо бархе аз уламои он кишвар таҳсил кард. дар сафарҳои зиёди худ бештари сафарномаҳоеро, ки пеш аз замони худ дар худ таърих ва ҷуғрофиёро дар бар гирифтаанд, омӯхтааст. Хамчунин дар он сафархо бо мухаккикони мухталифи дунё вохурда, аз онхо маълумоти зиёде гирифт. Пас аз се соли зиндагӣ дар Миср аз тариқи Сурия ба Бағдод баргашт ва пас аз муддати кӯтоҳ ба дидори зодгоҳаш ба Табаристон рафт ва дар соли 290 ба Амол омад. Пас аз чанде Табарӣ ба Бағдод баргашт ва дар маҳаллаи Раҳияи Яъқуб маскан гирифт ва таҳсилро идома дод. Табарӣ дар Бағдод ҳангоми ба итмом расонидани дониши худ дар фикҳ, таърих ва ҳадис. Ӯ ҳамчунин шогирд тарбия мекард ва замоне, ки дар маҳаллаи Қантара-ул-Бардони Бағдод зиндагӣ мекард, ба навиштани таърихи хеш бо номи “Тарих ал-расл ва ал-мулук”, ки бо номи “Тарихи Табарӣ” маъруф аст, оғоз кардааст. Ӯ ҳар рӯз чиҳил саҳифаи таърихи хешро гирдоварӣ мекард ва таърихи Табарӣ дар тӯли тақрибан чиҳил сол навиштааст. Ба ин тартиб ӯ аз синни 48-солагӣ ба гирдоварии нусхаҳои парокандаи сафарномаҳо шурӯъ кард ва аз синни 65-солагӣ 23 сол дар Бағдод пайваста ба таҳрири ёддоштҳои парокандаи худ машғул буд, то пеш аз марг онро ба итмом расонд. Дар ин миён як маротиба ба Ҳиндустон низ сафар кардааст. Табарї ба ѓайр аз таълифи таърихи худ бо хоњиши ал-Муктафї, халифаи Аббосї китобе дар бораи ваќф таълиф кардааст, ки дар он аќидаи тамоми уламо ва мусалмонон то он замон дар бар мегирад. Дар он солњо Табарї китоби мукаммали «Ал-Баён ан тавил»-ро низ дар тафсири Ќуръон таълиф намуд, ки бо тафсири Табарї шўњрат пайдо кард.

Саҳми Табарӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Саҳми Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ дар тафсири Қуръон ва қонунҳои ислом, яъне Шариъат бузӯрг аст ва ӯро то ҳол уламои исломии (классик) мешуморанд. Тамоми китобҳояш бо забони арабӣ нависта шудааст. Китобҳои машҳури Табарӣ — Таърихи Табарӣ ва Таърихи пайғамбарон ва шоҳон бо забони арабӣ «Таъриху-р-русули ва-л-мулук » ном дорад, маъмул аст. Табарӣ ин китобро соли 914 ба итмом расондааст. Китоб аз ҳама пурратарин дастнависи асримиёнагӣ ба ҳисоб меравад ва зиёда аз 30000 варақро дарбар мегирад.

тасвир е ки дар китоб нақш гирифтааст, нусхаи Балъами аст ки ба забони форсӣ аз арабӣ тарҷума кардааст «Таърихи пайғамбарон ва шоҳон»-и ат-Табари асри XIV

Ҳамчунин нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
↑ Encyclopædia Britannica (ингл.)
↑ Encyclopædia Universalis (фр.) — Encyclopædia Britannica.
↑ Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.

Адабиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

Абуҷаъфар Муҳаммад ибни Ҷарири Табарӣ. Таъриху-р-русули ва-л-мулук (тарҷума аз арабӣ, мутарҷим Абулқосими Поянда). Бо таҳрири умумии Нурмуҳаммад Амиршоҳӣ. Китоби 1 (ҷилдҳои 1, 2 ва аввали ҷилди 3). – Душанбе: СИ ЭМТ, 2014. – 756 с.

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Ат-Табари. Древние и средневековые источники по этнографии и истории Африки южнее Сахары. Т. 1. Арабские источники VII—X вв. М.-Л. АН СССР. 1960.

Ин мақолаи хурд дар бораи одам аст. Бо густариши он ба Википедия кумак кунед.
Дар сурати имкон ин ёддошт бояд дақиқтар ҷойгузин шавад.

[_210522f7c344f43a-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.

[_f995989cbb51bfe4-2] Encyclopædia Britannica (ингл.)

[_f9267b6952e100b9-3] Encyclopædia Universalis (фр.) — Encyclopædia Britannica.

[_032ee783ac247121-4] Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia Catalana, 1968.

[1]

[2]

[3]

[4]