Бозии мукотибаӣ
Бозии мукотибаӣ — яке аз навъҳои хеле маъмули бозиҳои ғоибона дар шатранҷ, ки ҳарифон гаштҳои худро бевосита аз тариқи почта ирсол медоранд. Бозии мукотибаӣ бори нахуст соли 1694 дар китоби шарқшиноси англис Т. Хайда «Дар боби бозиҳои шарқиён» ёдоварӣ шудааст. Ӯ менависад: «Шунидам бозаргонони венетсиягию хорватӣ, ки дар дуриҳои дур аз ҳам зиндагӣ доранд, байни худ бо кумаки мукотиба шатранҷ мебозанд». Ж. Ж. Руссо дар романи хеш — «Омурзиш» (1782-89) пиромуни ин бозӣ ёдоварӣ кардааст.
Дар асри 19 дар байни дастаҳо (мас., Лондон ва Эдинбург, 1824-28; Маскав ва Петербург, 1978-79) ва низ афрод мусобиқаҳо ба воситаи мукотиба барпо мегардид. Дар охири асри 19 ва ибтидои асри 20 шатранҷбозони Амрикои Ҷанубӣ ва Шимолӣ, Африқо низ ба бозии мукотибаӣ рағбат пайдо карданд. Бозиҳои бузурги байналмилалӣ доир гардиданд. Соли 1928 Иттиҳоди байналмилалии шатранҷи мукотибаӣ (аз соли 1951 Федератсияи ҷаҳонии шатранҷи мукотибаӣ) таъсис ёфт. Аз он замон чемпионатҳои ҷаҳон ва инчунин мусобиқаҳои олимпӣ байни дастаҳо доир мегарданд. Нахустин финали чемпионати ҷаҳон оид ба шатранҷи мукотибаӣ соли 1950 баргузор шуд. Аз соли 1951 то ин дам 21 мусобиқаи финалӣ созмон дода шудааст, ки 18-тои он бо комёбӣ анҷом ёфт. Чемпионати ҷаҳон оид ба бозии мукотибаӣ миёни занон аз соли 1968 ин ҷониб роҳандозӣ шудааст, ки то имрӯз 8 бозии ниҳоӣ (финал)-и он анҷом ёфтааст. Аз соли 1949 Олимпиадаи бозии мукотибаӣ барпо мешавад. То ин дам 17 олимпиада доир гардидааст. Дар ҳайати дастаҳо ба намояндагии ҳар кишвар 6 тахта барои мардон ва 4 тахта барои занон дохил шудааст.
Чемпионати чахон оид ба шохмѻт байни мардон
[вироиш | вироиши манбаъ]# | Солхо | Чемпион | Миллат |
---|---|---|---|
01. | 1950-1953 | Сесил Пурди | ![]() |
02. | 1956-1959 | Вячеслав Рагозин | ![]() |
03. | 1959-1962 | Алберик О'Келли | ![]() |
04. | 1962-1965 | Владимир Загоровский | ![]() |
05. | 1965-1968 | Ханс Берлинер | ![]() |
06. | 1968-1971 | Хорст Риттнер | ![]() |
07. | 1972-1976 | Якоб Ӡстрин | ![]() |
08. | 1975-1980 | Ҷорн Слот | ![]() |
09. | 1977-1983 | Тону Оим | ![]() |
10. | 1978-1984 | Витас Палчаускас | ![]() |
11. | 1983-1989 | Фриц Баумбах | ![]() |
12. | 1984-1991 | Григорий Санакоев | ![]() |
13. | 1989-1998 | Михаил Уманский | ![]() |
14. | 1994-2000 | Тону Оим | ![]() |
15. | 1996-2002 | Герт Тиммерман | Нидерланд |
16. | 1999-2004 | Тунч Хамарат | ![]() |
17. | 2002-2007 | Ивар Берн | Норвегия |
18. | 2003-2005 | Ҷооп ван Остером | Нидерланд |
19. | 2004-2007 | Кри стоф Леортард | Франџия |
20. | 2004-2011 | Пертти Лехикойнен | Финляндия |
21. | 2005-2008 | Ҷооп ван Остером | Нидерланд |
22. | 2007-2010 | Александр Дронов | ![]() |
23. | 2007-2010 | Ульрих Стефан | ![]() |
24. | 2009-2011 | Маржан Семри | ![]() |
25. | 2009-2013 | Фабио Финоккиаро | ![]() |
26. | 2010-2014 | Рон Лангвелд | Нидерланд |
27. | 2011-2014 | Александр Дронов | ![]() |
28. | 2013-2016 | Леонардо Любичич | ![]() |
29 | 2015-2018 | Александр Дронов | ![]() |
30 | 2017-2019 | Андрей Кочемасѻв | ![]() |
31 | 2019-2022 | Фабиан Сҭанах, Кристиан Мук, Рон Лангвелд |
Польша ![]() Нидерланд |
32 | 2020-2022 | Ҷон Здвардс | ![]() |
Бозиҳои олимпӣ барои дастаҳои мардона
[вироиш | вироиши манбаъ]Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]Адабиёт
[вироиш | вироиши манбаъ]- Бозии мукотибаӣ // Боз — Вичкут. — Д. : СИЭМТ, 2014. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир Н. Амиршоҳӣ ; 2011—2023, ҷ. 3). — ISBN 978-99947-33-46-0.