Зоркӯл

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Jump to navigation Jump to search
Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:String/strip' not found.Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:String/strip' not found.Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:String/strip' not found.
Зоркул
Script error: No such module "String/strip".
Thomas Edward Gordon Lake Victoria, Great Pamir, May 2nd, 1874.png
Морфометрия
Баландии мутлақ4 126 м
Масоҳат38,9 км²
Обшиносӣ
Навъи маъданнокӣбенамак
Ҳавз
Макон
37°27′ а. шим. 73°42′ т. ш.HGЯO
Кӯли Зоркӯл

Зоркӯл [Zārkul] — яке аз кӯлҳои Тоҷикистон мебошад. Кӯли Зоркӯл дар кӯҳистони шарқии Помир дар (Ноҳияи Мурғоб ва Ноҳияи Ишкошим) воқеъ аст.

  • Зоркӯл аз шарқ то ба ғарб дар масофаи — 25 км тӯл кашидааст, масоҳаташ — 87 700 (га)
  • Ин кӯл аз нигоҳи ҳудуд 389 км мураббаъ масоҳатро ишғол намуда, дар баландии 3914 м воқеъ гардидааст. Баландии мутлақ — 4126 м
  • Дарозии кӯл — 33 км ва бараш — 23 кмро фаро гирифта, аз ҷануб дарёи Музкӯл, аз шимол дарёи Қароҷилғасой ҷорӣ мешавад. Ин кӯли пиряхӣ маҳсуб меёбад.[1] Аз Зоркӯл дарёи Помир ҷорӣ гардида ба дарёи Панҷ ҳамроҳ мешавад.

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Он дар заминаи мамнуъгоҳи Зоркӯл, бо масоҳати умумии 87,7 ҳазор га бунёд ёфтааст ва дар ҳудуди ноҳияҳои Мурғоб ва Ишкошими ВМКБ ҷойгир шудааст. Қаблан ин кӯл бо номи "Кӯли Викторияи Помир" маъруф буд, ки онро афсари бритониёӣ Ҷон Вуд ба кӯл гузоштааст. Ҷон Вуд дар соли 1838, ҳангоми сафар карданаш ба саргаҳи Амударё ин кӯлро ба муносибати Маликаи Бритониёи Кабир, Виктория номидааст. Тибқи тавофуқномаи Русияву Бритониёи соли 1895, сарҳади байни Империяи Русия ва Афғонистон қад-қади кӯл мегузашт.

Макони табиӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Мамнуъгоҳ муҳимтарин ҷойест ва яке аз маконҳои табиӣ чӣ дар Осиёи Марказӣ ва чӣ дар саросари ҷаҳон мебошад, ки инҷо намуди гӯсфанди Марко Поло макони зист дорад. Дар ҳудуди мамнӯъгоҳ намудҳои нодири ҳайвонот - гурги сурх, хирси қаҳваранг, улари Тибетӣ, кумай, кабӯтари сафедпӯст ва ғайраҳо мавҷуданд. Фаунаи мамнӯъгоҳ аз ҷиҳати намудҳо беназир мебошад. Гурги сурх, архар, барс, солонгой, хирси қаҳваранг ва дигар ҳайвоноти мазеъ дар зери муҳофизати давлатӣ гирифта шуданд, зеро онҳо ба Китоби Сурхи ҷумҳурӣ дохил мешаванд. Ҳудуди мамнӯъгоҳи Зоркул объекти нодири мавзеи кӯҳсор мебошад, ки дар натиҷаи болоравии такрории кӯҳсор ба амал омадааст. Шароити иқлимии биёбони баландкӯҳ ба макони мавҷудияти бениҳоят баланди пиряхҳо, захираҳои глобалии оби тоза дар баландии 4500 м таъсир мерасонад.[2]

Мамнуъгоҳи Зоркӯл дар ҳифз ва истифодаи мероси табии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошад.[3] Соли 2015 мамнуъгоҳи Зоркӯл аз ҷониби Тоҷикистон ба феҳристи номзадҳо барои ворид намудан ба феҳристи Мероси фарҳангии умумибашарии ЮНЕСКО пешниҳод гардидааст.

Нигаред низ[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. ↑ Ҳомидов Д. Р. Таҳқиқи забоншиносии гидронимҳои мавзеъҳои таърихии тоҷикнишин/Рисолаи докт. илми филол. — Душанбе, 2018. — С. 126. — 470 с.(тоҷ.)
  2. ↑ Заповедник и озеро Зоркуль(тоҷ.). www.narodnaya.tj (25.10.2018). 16 январи 2020 санҷида шуд.(пайванди дастнорас)
  3. ↑ Қодиров Ф. С. Захираҳои туристӣ: ёдгориҳои фарҳангӣ — таърихӣ ва табии. — Душанбе, 2012. — С.20
Тоҷикистон Ин мақолаи нопурра аз ҷуғрофияи Тоҷикистон мебошад.
Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед.
Баргирифта аз "https://tg.wikipedia.org/w/index.php?title=Зоркӯл&oldid=1294331"