Абдулазиз Бутефлиқа

Абдулазиз Бутефлиқа
Абдулазиз Бутефлиқа
	عبد العزيز بوتفليقة
President of Algeria[d]
	27 апрел 1999 — 2 апрел 2019
Пешгузашта	Ламин Зеруал
Ҷонишин	Абдулқодир бин Салоҳ
chairperson of the Organisation of African Unity[d]
	12 июл 1999 — 10 июл 2000
Пешгузашта	Blaise Compaoré[d]
Ҷонишин	Гнассингбе Еядема
President of the United Nations General Assembly[d]
	17 сентябр 1974 — 15 сентябр 1975
Пешгузашта	Leopoldo Benites[d]
Ҷонишин	Gaston Thorn[d]
Minister of Foreign Affairs of Algeria[d]
	4 сентябр 1963 — 8 март 1979
Пешгузашта	Mohamed Khemisti[d]
Ҷонишин	Mohammed Seddik Ben Yahia[d]
Таваллуд	2 март 1937[…]; Oujda[d], French protectorate in Morocco[d];
Даргузашт	17 сентябр 2021 (84 сол); Zéralda[d], Вилояти Алҷазоир, Алҷазоир;
Мадфан	El Alia Cemetery[d];
Ҳамсар	Amal Triki[d]
Ҳизб	Ҷабҳаи озодикунии миллӣ[d];
Таҳсилот	Донишгоҳи Алҷазоир;
Фаъолият	сиёсат
Эътиқод	ислом ва тасаввуф
Ҷоизаҳо	Olympic Order[d]
Набардҳо	Ҷанги Алҷазоир барои истиқлолият[d];
	Парвандаҳо дар Викианбор
	Осор дар Викитека

Абдулазиз Бутефлиқа ( ар. عبد العزيز بوتفليقة‎ тав. 2 марти 1937, Уҷда, Марокаш ) - арбоби сиёсӣ ва давлатии Алҷазоир, Президенти Алҷазоир дар солҳои 1999 - 2019. Вай се маротиба ба ҳайси президент интихоб шуд. Дар ин муддат ба ӯ муяссар шуд, ки муқовимати мусаллаҳонаи мақомот ва исломгароёнро боздорад, амниятро барқарор кунад ва сармояҳои хориҷиро ба кишвар баргардонад ^[8].

Зиндагинома

Президенти Алҷазоир

Интихобот ва муҳлати аввали президентӣ (1999)

Дар охири соли 1998 генерал Зеруал ғайриинтизор қарори истеъфои худро эълон кард. Сабабҳои тасмими ӯ норӯшан боқӣ мондаанд, аммо ба шумор меравад, ки сиёсати мусолиҳаи ӯ бо шӯришчиёни исломгаро норозигии беинтиҳоро дар байни сарварони тундрави артишро ба бор овард, ки онҳо то ҳол дар сиёсат ҳукмфармо буданд. Бутефлиқа ба ҳайси як номзади мустақил, ки аз ҷониби артиш дастгирӣ шуда буд, ба мақоми президентӣ пешбарӣ шуд. 15 апрели 1999 Бутефлиқа бо 74% овозҳо президент интихоб шуд. Аммо, номзадҳои дигар дар бораи қаллобӣ хабар доданд. Баъдан, Бутефлиқа дар сиёсати худ як раъйпурсӣ ташкил карда, онро бо 81% овоз ба даст овард, ки мухолифонаш низ ба он муқобилият карданд. Баъзе ақаллиятҳои миллӣ интихоботро таҳрим карданд, аммо шумораи онҳое, ки таҳрим шудаанд, аз 5% зиёд набуд.

Ҳукумати Бутефлиқа кӯшиш кард, ки муноқишаи дохилии Алҷазоирро тавассути сиёсати "созиши шаҳрвандӣ" ҳал кунад, иқтисодиётро тавассути ислоҳот беҳтар кунад ва мавқеи Алҷазоирро дар арсаи байналмилалӣ барқарор кунад. Ба ҳайати ҳукумат намояндагони ҷунбиши исломии "Ан-Наҳда", ҳизби тарафдорони берберӣ "Муттаҳидсозӣ барои фарҳанг ва демократия" ва дигар аҳзоби мухолиф шомил буданд. Моҳи сентябри соли 1999 дар кишвар раъйпурсӣ баргузор шуд, ки дар ҷараёни он сиёсати президент Бутефлиқа, ки ба хотима додан ба хунрезии аз ҷониби бунёдгароёни исломӣ дар кишвар саршуда равона карда шуда буд, аз ҷониби аксарияти кулли аҳолӣ дастгирӣ карда шуд.

Дар давоми иҷрои нақшаи панҷсолаи "барқарорсозии иқтисод" Ҳукумати Бутефлиқа 7 миллиард доллар харҷ карда, ислоҳоти андозро амалӣ кард ва рушди солонаи иқтисодиро ба 5% расонд.

Давраи дуввуми президентӣ (2004)

8 апрели соли 2004, Бутефлиқа бо 85% аз овозҳо аз нав интихоб карда шуд. Нозирони байналмилалӣ интихоботро намунаи ростқавлӣ ва демократия дар кишварҳои арабӣ номиданд, дар ҳоле ки натиҷаҳоро бори дигар рақиби ӯ Алӣ Бенфлис муҷодала кард. Баъзе ақаллиятҳои миллӣ интихоботро дубора бойкот карданд, аммо шумораи онҳо аз 11% зиёд набуд.

Солҳои 2005 ва 2006 Бутефлиқа бо хунравии меъда дар беморхон а бистарӣ шуда буд. Дар соли 2006, Бутефлиқа сарвазири нав Абдулазиз Белҳадемро таъйин кард, ки эълон кард, ки тасмимҳои қабули тағирот ба конститутсияро фароҳам оварда, ба президент имкон медиҳад, ки чанд маротиба ба мақоми президентӣ равад ва муҳлати ваколати худро дароз кунад. Моҳи ноябри соли 2008 чунин ислоҳот қабул карда шуданд.

Давраи сеюми президентӣ (2009)

Дар интихоботҳои моҳи сентябри соли 2009, Бутефлиқа барои давраи сеюм президент интихоб шуд, ки 74%,овозҳоро ба даст овард ^[9]. Амалан ҳама нирӯҳои оппозисиюн (ҳам чапгаро ва ҳам исломӣ) тақаллуби худро такрор карданд.

Дар тӯли солҳои 2011 ва аввали соли 2012 дар кишвар эътирозҳо алайҳи ҳукумат ҷунбишҳои эътирозӣ (" Баҳори Араб ") баргузор шуданд. Якчанд нерӯҳои сиёсӣ Шӯрои ҳамоҳангсозии тағйирот ва демократияро таъсис доданд, ки роҳпаймоиҳои эътирозиро ташкил карданд. Намоишҳо на танҳо алайҳи ҳукумат, балки бар зидди иштироки артиш дар идоракунӣ ва алахусус, бар зидди ҳолати фавқулодда, ки ҳанӯз соли 1992 ҷорӣ шуда буданд ва озодиҳои шаҳрвандиро маҳдуд мекарданд, равона карда шуда буданд. Бутефлиқа тавонист қудратро нигоҳ дорад: вазъи фавқулодда бекор карда шуд (феврали 2011), аммо ин дар асл ягона имтиёзи бузург барои тазоҳуркунандагон буд. Эътироз бо чораҳои иқтисодӣ, ба монанди паст кардани нархи маҳсулоти асосии хӯрокворӣ, зиёд кардани музди меҳнат ва тақсим кардани роҳхатҳои манзилӣ пахш карда шуд ^[10]. Моҳи августи соли 2011 Бутефлиқа бо вуҷуди он, ки ҳамсари Муаммар Қаззофӣ ва се фарзандаш ба Алҷазоир кӯчида буданд, Муаммар Қаззофиро қабул накард. Муаммар Қаззофӣ ба Бутефлиқа занг зад, аммо вай аз суҳбат бо ӯ сарпечӣ кард.^[11] Дар баробари ин, Бутефлиқаро барои стандартҳои дугона, фасоди режим ва мухолифат бо ҷомеаи шаҳрвандӣ интиқод намуданд.^[12]

27 апрели соли 2013 Бутефлиқа бо ташхиси ихтилоли хун дар Маркази миллии тибби варзишии Алҷазоир бистарӣ шуд. Мувофиқи натиҷаи ташхис ҳеч гуна мушкилот муайян карда нашудааст ^[8]. Рӯзи дигар Бутефлиқаро барои муоина ва табобат ба беморхонаи низомии машҳури Париж Валь-де-Грасс бурданд.^[13]^[14] 21 май Бутефлиқа аз беморхона ҷавоб дода шуд.^[15] 16 июл Бутефлиқа бо аробачаи маъюбӣ бо ҳавопаймо аз фурудгоҳи Ле Бурже дар наздикии Порис ба Алҷазоир парвоз кард ^[16]. 13 январи соли 2014 Бутефлиқа барои муоинаи мунтазами тиббӣ дар беморхонаи Вари-де-Грасси Порис бистарӣ шуд ^[17]. Вай то 17 январ дар беморхона бистарӣ шуда буд ^[18].

Давраи чоруми президентӣ (2014)

22 феврали соли 2014 сарвазири Алҷазоир Абдулмалик Селлал эълом дошт, ки Бутефлиқа ба мақоми президентӣ номзад шудааст.^[19] 13 март соли 2014 Селлал аз вазифаи сарвазир истеъфо дод, то ситоди маъракаи интихоботӣ Бутефлиқаро роҳбарӣ кунад.^[20] 18 март Селлал эълом дошт, ки агар Бутефлиқа пирӯз шавад, бо мақсади таҳким ва рушди демократия дар кишвар иловаҳо ба конститутсия, тавсеаи ваколатҳои намояндагони мардум ва муайян кардани ҳуқуқҳои конститутсионии оппозисиюн қабул карда мешаванд ^[21], инчунин аз нав дида баромадани қонунҳо, ба «мубориза бо бюрократияи диктатура» нигаронида шудаанд, ба воридшавии сармоягузорӣ халал мерасонанд ^[22]. Дар интихоботи президентии 17 апрели соли 2014 Бутефлиқа 81,53% овозҳоро ба даст оварда, дар даври аввали овоздиҳӣ пирӯз шуд ^[23]^[24]. Ҳамин тариқ, Абдулазиз Бутефлиқа бори чорум пай дар пай дар интихоботи президентӣ ғолиб омад ва панҷ соли дигари ҳукмронии кишварро ба даст овард ^[25]. Бенфлис натиҷаи интихоботро эътироф накард, мақомотро ба "тақаллуби азим" айбдор кард ва тарафдоронашро "ба идомаи муборизаи сиёсӣ омода кард" ^[26]. 28 апрели соли 2014, Абдулазиз Бутефлиқа, ки дар курсии маъюбон нишаста буд, савганд ёд кард ва бори чорум Президенти Алҷазоир таъйин шуд ^[27]^[28]. Маросими савгандёдкунӣ дар пойтахти Алҷазоир баргузор гардид ^[29].

Дар аввали соли 2016 Абдулазиз Бутефлиқа зиёда аз ду сол ба назди мардум ҳозир нашуд ва баъзе ҳаммаслаконаш зиёда аз як сол боз ӯро надида буданд. Моҳи ноябри соли 2016 Президент Бутефлиқа дар Фаронса барои муоинаи тиббӣ бистарӣ шуд. Дар моҳи июни соли 2017, президент Абдулазиз Бутефлиқаро дар як ҷаласаи ҳукумат телевизиони давлатии Алҷазоир нишон дод. Вай ба ҳукумат дастур дод, ки ҳаҷми воридотро коҳиш диҳад, хароҷоти давлатро ҷилавгирӣ кунад. буҷа ва дар бораи хатари афзоиши қарзи беруна ҳушдор дод. Бутефлиқа хостори ислоҳот дар бахши бонкӣ ва ҳамчунин афзоиши сармоягузорӣ ба манбаъҳои барқароршавандаи энергия шуд.

10 феврали соли 2019 Абдулазиз Бутефлиқа номзадии худро барои интихоботи президентӣ, ки моҳи апрели соли 2019 бояд баргузор мегардид, ба миён гузошт ^[30].

18 феврали соли 2019 дар кишвар эътирозҳои оммавӣ алайҳи номзадии Бутефлиқа барои давраи панҷум сар шуданд ^[31]^[32]. Ҳамзамон маълум шуд, ки президент Бутефлиқа дар кишвар нест, балки дар ҳолати вазнин дар шуъбаи эҳёгарии беморон дар беморхонаи донишгоҳ дар Женева бистарӣ шудааст. Расонаҳо навиштанд, ки президент дигар наметавонад ҳамчун сарвари давлат фаъолият кунад ва ба зудӣ аз ширкат дар интихобот даст мекашад.^[33] 11 март соли 2019 Бутефлиқа эълон кард, ки ӯ дар интихобот ширкат нахоҳад кард ва худи интихобот пас аз таҳияи лоиҳаи конститутсияи нави Алҷазоир баргузор мешавад.^[34] 1 апрел Бутефлиқа эълом дошт, ки то 28 апрели соли 2019, вақте ки мандати феълии президентиаш ба поён мерасад, раёсати ҷумҳуриро тарк мекунад ^[35]. Бутефлиқа 2 апрели соли 2019 истеъфо дод ^[36].

Ҳаёти шахсӣ

Абдулазиз Бутефлиқа моҳи августи соли 1990 издивоҷ кардааст ва фарзанде надорад. Зани ӯ Амал Трики ҳоло бо ӯ зиндагӣ намекунад, дар Порис зиндагӣ мекунад.

Ҷоизаҳо ва мукофотҳо

Кишвар	сана	Мукофот	Мактубҳо
Итолиё</img> Итолиё	15 ноябри соли 1999 -	Кавалери Салиби калони ордени Нишони фахрӣ барои Ҷумҳурии Италия бо тасма оро дода шудааст
Испания</img> Испания	4 октябри 2002 -	Командири занҷири ордени Нишони фахрии шаҳрвандӣ
Австрия</img> Австрия	2003 -	Кавалери Ситораи калони фахрӣ "Барои хидматҳо дар Ҷумҳурии Австрия"
Португалия</img> Португалия	2 феврали соли 2004 -	Кавалери фармондеҳи занҷири бузурги ордени Инфанта дон Энрике	GColIH
Бразилия</img> Бразилия	2005 -	Кавалери Салиби калони ордени Салиби Ҷанубӣ
Маҷористон</img> Маҷористон	2007 -	Кавалери Занҷири шоиста
Венесуэла</img> Венесуэла	2009 -	Кавалери Салиби калони ордени Франсиско Миранда
Фаластин</img> Фаластин	2014 -	Кавалери Занҷири ордени Ситораи Фаластин
Тунис</img> Тунис	2015 -	Кавалери Лентаи бузурги ордени ҷумҳурӣ
Мали</img> Мали	1 сентябри соли 2015 -	Кавалери Салиби калони ордени миллии Мали
Сербия</img> Сербия	2016 -	Кавалери лентаи ордени Ҷумҳурии Сербия
Малта</img> Малта	21 январи соли 2016 -	Кавалери фахрӣ бо занҷири ордени Шараф	KUOM
Куба</img> Куба	2016 -	Кавалери ордени Хосе Марти

Пайвандҳо

Президенти Алҷазоир. Сомонаи расмӣ(фр.) )

Эзоҳ

[_1ed61690ee8dc4f2-1] Internet Movie Database (ингл.) — 1990.

[_266849e714936123-2] Encyclopædia Britannica (ингл.)

[_7e933ea97a23a539-3] Энциклопедия Брокгауз (нем.)

[_c2257dd0b4274389-4] ttps://www.elwatan.com/edition/actualite/le-president-abdelaziz-bouteflika-nest-plus-17-09-2021

[_4ba6453437992bdd-5] ttp://www.jeuneafrique.com/225294/politique/alg-rie-bouteflika-et-les-femmes/

[_a2d88f4512f2e3e9-6] Bouteflika : Une imposture algérienne — С. 206—208.

[_514dfc139f31fa5f-7] Чешская национальная авторитетная база данных

[autogenerated1-8] 8.0 ^8.1 Президент Алжира перенес микроинсульт | РИА Новости

[9] Президент Алжира выдвинут на четвёртый срок | РИА Новости

[10] Кусов, Виталий. Бутефлика Абдельазиз: президент Алжира, биография и правление(рус.), Правители Африки: XXI век. Проверено 18 Декабри 2017.

[11] СМИ: президент Алжира Бутефлика отказался принять Муамара Каддафи

[12] Лицемерие и некомпетентность алжирского режима («Le Huffington Post», Франция)

[13] СМИ: Президент Алжира доставлен в Париж после «микроинсульта»

[14] Президента Алжира после микроинсульта привезли в Париж на обследования | РИА Новости

[15] Президент Алжира выписан из парижской больницы после микроинсульта | РИА Новости

[16] Президент Алжира вылетел из Парижа на родину после лечения во Франции | РИА Новости

[17] Президент Алжира госпитализирован в Париже для проведения обследования | РИА Новости

[18] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Президент Алжира находится в госпитале в Париже

[19] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Президент Алжира в четвёртый раз выдвинул свою кандидатуру для участия в выборах

[20] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Премьер-министр Алжира ушёл в отставку

[21] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Штаб президента Алжира: новая конституция расширит полномочия народных избранников

[22] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — В Алжире в случае победы на выборах действующего президента изменят конституцию

[23] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Абдельазиз Бутефлика одержал победу на президентских выборах в Алжире

[24] Бутефлика победил на президентских выборах Алжира с 81 % голосов — Газета. Ru | Новости

[25] Абдель Азиз Бутефлика в четвёртый раз стал президентом Алжира — ПОЛИТ.РУ. 29 июли 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 19 апрели 2014.

[26] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Экс-премьер Алжира, проигравший на выборах, не признает победу действующего президента

[27] Бутефлика стал президентом Алжира в четвёртый раз — BBC Russian — Лента новостей

[28] В Алжире приведён к присяге президент А.Бутефлика_CNTV Россия_CNTV Pусский(пайванди дастнорас — таърих). 30 апрели 2014 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 2 май 2014.

[29] ИТАР-ТАСС: Международная панорама — Абдельазиз Бутефлика принёс присягу в качестве президента Алжира

[30] Президент Алжира официально объявил о выдвижении на пятый срок

[31] En Algérie, une révolte inédite contre le cinquième mandat de Bouteflika

[32] В ходе акций протеста в Алжире пострадали 63 человека

[33] СМИ сообщили о критическом состоянии президента Алжира

[34] Президент Алжира отказался баллотироваться на пятый срок на фоне протестов. Он находится ӯ власти с 1999 года. Meduza (11 марти 2019). 11 марти 2019 санҷида шуд.

[35] Президент Алжира Абдельазиз Бутефлика заявил об отставке. Deutsche Welle (1 апрели 2019). 1 апрели 2019 санҷида шуд.

[36] Президент Алжира Бутефлика ушел в отставку. Русская служба Би-би-си (2 апрели 2019). 2 апрели 2019 санҷида шуд.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]