Африқои Марказӣ

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
██ Африқои Марказӣ██ Африқои миёна (Тарҳи ҷуғрофии ҷаҳон)██ Федератсияи Африқои Марказӣ (азбайнрафта)
Ин видео наздики Африқои Марказӣ ва Ховари Миёна аз ҷониби гурӯҳи эҷодии 29-уми экспедитсионӣ дар Истгоҳи байналмиллалии кайҳонӣ бардошта шудааст.

Африқои Марказӣ, Африқои Экваторӣ, — ноҳияи табиӣ дар қораи Африқо.

Як қисми масоҳати Африқоро аз Уқёнуси Атлантик то нишебаҳои ғарбии паҳнкӯҳи Африқои Шарқӣ, байни 70 а. ш. ва 130 а. ҷ., инчунин ҷазираҳои оташфишони халиҷи Гвинеяро дар бар мегирад.

Релйеф[вироиш | вироиши манбаъ]

Релйефаш ба се қисм ҷудо мешавад: 1) Пастхамии Конго (аз сатҳи баҳр 300–500 м баланд) – қисми зиёдашро ҳамвориҳо ташкил медиҳанд, ки аз ҷинс­ҳои таҳшин таркиб ёфтаанд. 2) Баландиҳои канорӣ – дар шарқ Азанде ва ё Банда, дар ғарб баландиҳои Гвинеяи Ҷанубӣ, дар ҷануб баландии Лунда-Шаба ва паҳнкӯҳи Ангола (дар шимол ва ғарб 500–1000 м, дар ҷануб беш аз1000 м баланд); дар ин ҷойҳо пенепленҳои пасту баланд (ноҳамвор) ва суффакӯҳҳо зиёдтаранд. Қисми зиёди сатҳаш аз таҳкурсии булӯрии қадим иборат аст. Махсусан релйефи атрофи вулкани оташфишони амалкунандаи Камерун (4070 м) хеле ноҳамвор мебошад. 3) Пастии аккумулятивии назди Атлантик. Иқлими байни 30 а. ш. ва 20–30 а. ҷ. истивоӣ, ҳамеша сернам, бориши солона бештар аз 1500 мм (дар нишебҳои ғарбии Камерун аз 1000 мм зиёд); ба самти Шимол ва Ҷануб – субистивоӣ, тобистонаш сербориш (бориши солона беш аз 1000 мм), соҳили Уқёнуси Атлантик аз димоғаи Лопес ба самти ҷануб – тропикӣ; бориш – 200–300 мм. Ҳарорати тамоми ҳудудаш гарм (250, 280С).

Обҳо ва дарёҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Дарёҳо бисёр ва пуробтарин Дарёҳои калон: Конго бо шохобҳояш (Убанги, Касаи ва ғайра), Санага, Огове, Кванза, ки онҳо захираи ғании барқи обӣ доранд.

Наботот[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар минтақаи иқлими истивоӣ бешазори ҳамешасабзи исти­воӣ, дар шимол ва ҷануб, ки мавсими хушк доранд, бешаҳои баргрезу ҳамешасабз ва даштҳои сералаф вомехӯранд. Баландии Лунда-Шаба бешаҳои баргрези даштӣ дорад. Аз резишгоҳи дарёи Конго ба ҷануб даштҳои муқаррарӣ ва биёбонгашта, дар поёноби дарёҳо бешазори мангро паҳн шудаанд. Кӯҳи Камерунро беша ва марғзори кӯҳӣ пӯшондааст.

Олами ҳайвонот[вироиш | вироиши манбаъ]

Олами ҳай­воноти Африқои Марказӣ ғанӣ ва гуногун аст. Бисёрии ҳайвоноти бешаҳои истивоӣ дар болои дарахтон зиндагӣ мекунанд. Дар бешазор ғайр аз парандагон ҳашарот ва кӯршабпаракҳо, санҷоб, маймунҳои антар, баҳмути пакана, як намуди гуроз, ламантин (дар соҳилҳои дарё) ва ғайра вомехӯранд.[1]

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

UN Macroregion of Central Africa

Notable Central African supra-regional organizations include the Lake Chad Basin Commission and the Economic Community of Central African States.

Christianity and African Traditional Religion are the predominant religions in Central Africa. Islam is also practiced in some areas in Chad and the Central African Republic.

Ном Пойтахт Асъор Забони расмӣ Масоҳат (км2) Аҳолӣ
 Ангола Луанда Kwanza Portuguese 1,246,700 20,609,294
 Камерун Yaoundé Central African CFA franc French, English 475,442 20,129,878
 Ҷумҳурии Африқои Марказӣ Бангуи Central African CFA franc Sango, French 622,984 4,576,000
 Чад N'Djamena Central African CFA franc French, Arabic 1,284,000 11,274,106
 Ҷумҳурии Демократии Конго Kinshasa Congolese franc French 2,344,858 69,575,000
 Конго Brazzaville Central African CFA franc French 342,000 4,366,266
 Гвинеяи Экваторӣ Малабо Central African CFA franc Spanish, French 28,051 740,000
 Габон Libreville Central African CFA franc French 267,668 1,576,665
 Сан Томе ва Принсипи São Tomé São Tomé and Príncipe Dobra Portuguese 964 179,506

Фарҳанг[вироиш | вироиши манбаъ]

Art from Cameroon

Due to common historical processes and widespread demographic movements between the countries of Central Africa before the Bantu Migration into much of southern Central Africa, the cultures of the region evidence many similarities and interrelationships. Similar cultural practices stemming from common origins as largely Nilo-Saharan or Bantu peoples is also evident in Central Africa including in music, dance, art, body adornment, initiation and marriage rituals.

Some major ethnic groups in Central Africa are as follows:

Name Family Language Region Country Population (million) Notes
Sara Nilo-Saharan, Central Sudanic Sara Chad Basin Chad, Cameroon 3.5
Gbaya Niger-Congo, Ubangian Gbaya language Chad Basin Central African Republic 1.5
Zande Niger–Congo, Ubangian Zande Chad Basin South Sudan, Democratic Republic of Congo 1-4
Kanuri Nilo-Saharan, Western Saharan Kanuri Chad Basin Eastern Nigeria, 10
Banda Niger-Congo, Ubangian Banda language Chad Basin Central African Republic 1.5
Luba Niger-Congo, Bantu Luba language Sub-Equatorial Democratic Republic of Congo 10-15
Mongo Niger-Congo, Bantu Mongo language Sub-Equatorial Democratic Republic of Congo 10-15
Kongo Niger-Congo, Bantu Kongo language Sub-Equatorial Democratic Republic of Congo, Angola, Republic of Congo 10

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

Анбори Википедиа дар бораи ин мавзӯъ гурӯҳ дорад:

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, Ҷилди 2. АСОС-БОЗ – Душанбе: Сарредаксияи илмии Энсиклопедияи Миллии Тоҷик, 2013, - с.114