Арабҳои Тоҷикистон
Арабҳо яке аз ақаллиятҳои миллии Тоҷикистон мебошанд.
Мувофиқи барӯйхатгирии соли 2000 шумораи арабҳо 14450 нафарро ташкил медод. Тибқи маълумоти ғайрирасмии Ҷамъияти арабҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, шумораи арабҳо 40200 нафарро ташкил медиҳад. 35,7% арабҳо бо забони арабӣ ҳарф мезананд, илова бар ин, тақрибан ҳама бо се забон: русӣ, ӯзбекӣ, тоҷикӣ ҳарф мезананд.
Арабҳо асосан дар ҷануби Тоҷикистон дар маҳаллаҳои аҳолинишини Айваҷ, Шаҳритус, Сайёд, Қабодиён, Хушадӣ, Панҷ, Фархор зич зиндагӣ мекунанд. Шумораи ками арабҳо дар Душанбе, дар ноҳияҳои Ҳисор ва Турсунзодаи Тоҷикистон зиндагӣ мекунанд.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]Арабҳо ба Осиёи Миёна дар се давра дар замонҳои гуногун, аз асри VII то асри XVII омаданд. Пас аз истилои арабҳо дар Осиёи Миёна дар асрҳои VII-XVI гарнизонҳои араб дар шаҳрҳои асосии Мовароуннаҳр — Бухоро ва Самарқанд боқӣ монданд. Тақрибан 50 ҳазор оилаи араб аз Басра ва Куфа ба Хуросон кӯчонида шуданд.
Зоҳиран, арабҳо аз тоҷикон бо ранги пӯст ва навъи рӯй фарқ мекунанд, аммо маросим ва суннатҳои онҳо бо тоҷикон яксонанд.
Қаблан ба занони араб издивоҷ бо ғайриарабӣ манъ буд, аммо мардони араб метавонистанд бо зани тоҷик ё ӯзбек издивоҷ кунанд. Дар замони Шӯравӣ, бисёре аз арабҳо худро тоҷик муаррифӣ мекарданд, аммо пас аз соли 1992, бисёриҳо боз худро араб муаррифӣ намуданд.
Дар давраи ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон тирамоҳи соли 1992 Арабҳои тоҷик фаъолона бо Фронти халқии Тоҷикистон баромаданд. Тибқи гузоришҳо, ҷавонони асли араб таҳти таҳдиди зарари ҷисмонӣ ҳамсоягони қаротегиниҳояшонро маҷбур кардаанд, ки хонаҳо ва амволи худро партофта, тарк кунанд. Ҳодисаҳои қатли каротегинҳо аз ҷониби арабҳо низ буданд. Аммо, яке аз пешвоёни ҷамъияти арабҳои Тоҷикистон, номзади илмҳои иқтисодӣ Ш. Акрамов изҳор дошт, ки худи ӯ ва дигар роҳбарони ҷамъияти арабии муқими Душанбе барои оштӣ додани ҷонибҳои даргир талош кардаанд.[1]