Тошкумур

Шаҳр
Тошкумур
қирғ. Таш-Көмүр
41°21′ с. ш. 72°13′ в. д.
Кишвар	Қирғизистон
Таърих ва ҷуғрофиё
Масоҳат	47 км²
Баландии марказ	585 м
Аҳолӣ
Аҳолӣ	▼19 310 тан (2009)
Тошкумур

Тошкумур (Тош-Кӯмир, Тош-Кумур; қирғ. Таш-Көмүр) — шаҳр дар вилояти Ҷалолободи Ҷумҳурии Қирғизистон аст. Дар айни замон, ба шаҳр шаҳракҳои Шамолдисой, Қизилҷар ва деҳаи Тендик дохил мешаванд.

Таърих

Аввалин маҳаллаҳои аҳолинишин дар ҷойгоҳи ҳозираи шаҳри Тошкумур дар давраи пеш аз инқилоб бо оғози кашфи конҳои ангишт пайдо шуданд. Рушди истихроҷи ангишт дар солҳои 30-юм баъд аз сохтмони роҳи оҳани Тошкумур—Андиҷон оғоз ёфта буд. Соли 1933 маъмурияти кони ангишт ташкил карда шуд. Соли 1930, вақте ки дар ин минтақа як ҳавзаи ангишт кушода шуд, як деҳаи хурд бунёд ёфт, ки дар соли 1943 ба шаҳр табдил ёфт. Бо фармони Кумитаи иҷроияи марказии умумирусиягӣ аз 20 декабри соли 1935, дар ҶШС Қирғизистон ноҳияи нави Тошкумур бо марказаш дар шаҳраки Норин ташкил карда шуд, ки бо ҳамин фармон ба шаҳраки Тошкумур иваз карда шуд.

Соли 1989 Корхонаи масолеҳи нимноқилӣ ба истифода дода шуд, ки барои истеҳсоли трихлорсилан, тетрахлориди кремний, кремнийи поликристаллӣ ва квартсҳои синтетикӣ пешбинӣ шуда буд.

Ҷуғрофия

Шаҳр дар соҳили рости дарёи Норин (ҳавзаи Сирдарё), дар наздикии шоҳроҳи Бишкек—Ӯш ҷойгир аст. Масофа то шаҳри Бишкек 450 км ва ба Ҷалолобод 129 км мебошад. Он бо хати роҳи оҳан (33 км) бо истгоҳи Уч-Қӯрғон (узб. Учқўрғон) дар хатти Андиҷон—Намангон пайваст аст. Шаҳр дар қисми шимолу шарқии водии Фарғона ҷойгир аст, дар тарафи шимолу ғарбӣ бо ноҳияи Оқсу, дар шимолу шарқ — бо шаҳри Каро-Кӯл ва дар шарқ — бо ноҳияи Навканд ҳаммарз аст.

Ҳудуди шаҳр 48,3 км² буда, дар баландии 585 метр аз сатҳи баҳр ҷойгир аст.

Аҳолӣ

Мувофиқи маълумоти барӯйхатгирии аҳолии Қирғизистон дар соли 2009, аҳолии шаҳр 34756 нафар, аз ҷумла қирғизҳо — 30.530 нафар (87,8%), ӯзбекҳо — 2635 нафар (7,6%), русҳо — 680 нафар (1,9%), тоторҳо — 542 нафар (1,6%).

То 1 январи соли 2017 шумораи аҳолӣ 40 400 нафарро ташкил дод.

Соли 1999 қирғизҳо — 65%, русҳо — 12%, ӯзбекҳо — 8%, қазоқҳо — 1%, тоторҳо — 7%, укроинҳо — 1%, тоҷикон — 0,5%, миллатҳои дигар 5%-ро ташкил медоданд.

Сол Шумора 1939 3 198 1959 13 755 Сол Шумора 1970 15 619 1979 15 884 Сол Шумора 1989 23 307 1999 23 331 Сол Шумора 2009 19 310

Сол Шумора 1939 3198 1959 13 755 Сол Шумора 1970 15 619 1979 15 884 Сол Шумора 1989 23 307 1999 23 331 Сол Шумора 2009 19 310

Аз рӯи маҳал
№	Маҳалли аҳолинишин	Аҳолӣ, 2022
1	ш. Тошкумур (бо деҳаву шаҳрак)	44 600
2	ш. Тошкумур (худи шаҳр)	24 335
3	шаҳраки Қизилҷар	3 384
4	шаҳраки Шамолдисой	12 503
5	деҳаи Тендик	1933
6	деҳаи Кошкулаксой	458
7	деҳаи Чуйутсой	533
8	деҳаи Қизил-Олма	876
9	деҳаи Қудуқсой	1 156

Иқтисод

Дар наздикии шаҳр ду нерӯгоҳи барқи обӣ дар дарёи Норин - НОБ-и Тошқумир ва НОБ-и Шамалди-Сой мавҷуданд.

Пайвандҳо

• Дар вебгоҳи Ассотсиатсияи шаҳрҳои Ҷумҳурии Қирғизистон.

Адабиёт

• Таш-Кумыр // Татары — Топрик. — М. : Советская энциклопедия, 1956. — С. 30. — (Большая советская энциклопедия : [в 51 т.] / гл. ред. Б. А. Введенский ; 1949—1958, т. 42).