Шафақ

Шафақ — маҷмӯи зуҳуроти равшании рангоранг дар атмосфера мебошад, ки ҳангоми ғуруби офтоб (шафақи шом) ё пеш аз баромадани офтоб (шафақи саҳар) мушоҳида мешавад ^[1] ва тағирёбии табиии ранги осмонро ифода мекунад ^[2]. Тибқи таърифи дигар, падида пас аз ғуруби офтоб ё пеш аз баромадани офтоб ^[3], асосан дар вақти шаби шаҳрвандӣ ^[2] мушоҳида мешавад.

Тавсифи падида

Пеш аз тулӯи офтоб, вақте ки офтоб ба уфуқ наздик мешавад, осмони атрофи он (агар абрҳо набошад) зард ё норанҷӣ-сурх, баъзан ранги қаҳваранг мешавад ^[1] . Инро бо он шарҳ медиҳад, ки шуоҳои Офтоб, ки ба кунҷи хурд ба уфуқ меафтанд, дар атмосфера масоҳати дуру дарозро тай мекунанд ва аз сабаби пароканда шудани нур қисми «кабуд» (мавҷи кӯтоҳ)-и спектр назар ба «сурх» (мавҷи дароз) бештар заиф шуда, атмосфера ранги зарду сурхтоб пайдо мекунад ^[2].

Пас аз ғуруби офтоб дар болои он доғи равшани рӯшноӣ пайдо мешавад — «дурахши шафақ», дар ҳоле ки ранги доғ аз зард ба зарду гулобӣ ё ба ном бунафш (ҳангоме ки офтоб дар зери уфуқ 2-3° фурӯ меравад ^[1]) ва дар болои уфуқ рахҳои норанҷӣ ва сурх пайдо мешаванд ^[2] . Дар тарафи муқобили осмон, дар наздикии уфуқ, рахи кабуди торик - сояи Замин ва дар болои он рахи норанҷӣ-сурх ^[1] — камарбанди Зуҳра мушоҳида мешавад. Дурахши кабуд дар болои камарбанди Зуҳра бо як парокандашавии нур дар баландии баланд ва ранги кабуди тира бо парокандашавии чандкаратаи нур шарҳ дода мешавад ^[2] .

Доғи бунафш дар болои офтоби ғуруб карда ҳангоми 5° поинтар шудани офтоб ба ҳадди равшании худ мерасад ва оҳиста-оҳиста шакли сегментро мегирад, ки манзараро (хусусан барфпӯшро) бо нури гулобӣ равшан мекунад. Баъдтар, нури арғувон пажмурда мешавад, аммо бандҳои ранги норанҷӣ ё сурх дар болои уфуқ равшантар мешаванд. Нуқтаи сафедпӯст ё кабудтоби шуълаи саҳар оҳиста-оҳиста фуруд омада, пажмурда мешавад ^[1] . Вакте ки офтоб аз уфук 7—8° поён меафтад (дар ибтидои торикии навигасионй), равшании осмон якбора паст мешавад ^[2] . Вақте ки офтоб то 12 ° ғуруб мекунад, рахҳои ранга дар болои офтоби ғуруб карда сабзранг мешаванд ва дар 18 ° онҳо тамоман нопадид мешаванд ^[1] .

^[2]

Нигористон

Торикӣ дар Сан-Франсиско
Камарбанди Зухра ва сояи Замин дар осмон
Шоми туман. Олмон
ғуруби офтоб дар кӯл. Швеция
Дар кӯли Старнберг ғуруби офтоб
Дар обанбори Заславское

Ҳамчунин нигаред

Соатҳои тиллоӣ (акс)

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 Заря // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 Заря // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
↑ Ожегов С. И., Шведова Н. Ю. Толковый словарь русского языка / Российская академия наук. Институт русского языка имени В. В. Виноградова. — 4-е изд., доп. — М.: Азбуковник, 1997. — 944 с.

[БСЭ-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 Заря // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

[БРЭ-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 ^2.4 ^2.5 ^2.6 Заря // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.

[3] Ожегов С. И., Шведова Н. Ю. Толковый словарь русского языка / Российская академия наук. Институт русского языка имени В. В. Виноградова. — 4-е изд., доп. — М.: Азбуковник, 1997. — 944 с.

[1]

[2]

[3]