Ҷаҳони араб

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
(Тағйири масир аз Давлатҳои Араб)
Лигаи кишварҳои Араб

Ҷаҳони араб ( ар. الوطن العربي‎) бо мақсади номбар намудани кишварҳои арабии Шарқи Наздик ва Африқои Шимолӣ, инчунин кишварҳои Африқои Шарқӣ, кишварҳои аъзои Лигаи давлатҳои араб ва давлатҳое, ки забони арабӣ ҳамчун расмӣ дар онҳо мебошад, истифода мешавад. Ҷаҳони Араб аз 23 кишвар [1], ки шумораи аҳолии онҳо тақрибан 373 миллион нафар ва масоҳати умумии онҳо тақрибан 13 миллион километри мураббаъ мебошад, таркиб ёфтааст.

Таркиб[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар зер феҳристи кишварҳое оварда шудааст, ки одатан ба кишварҳои араб шомиланд.

Давлат Масоҳат
(км²)
Аҳолӣ
(мардум)
Пойтахт
Парчами Алҷазоир Алҷазоир 2 381 740 40,610,000 Алҷазоир
Парчами Баҳрайн Баҳрайн 765 1,425,000 Манама
Парчами Ҷибутӣ Ҷибути 23200 818169 Ҷибути
Парчами Миср Миср 1 001 450 95 690 388 Қоҳира
Парчами Саҳрои Ғарбӣ Саҳрои Ғарбӣ (ҶДАС) [2] 266,000 267 405 Эл Ааиун ( талабшуда ) / Тифаритӣ ( сармояи муваққатӣ дар асл)
Парчами Яман Яман 527,970 27580288 Санъо
Парчами Урдун Урдун 92300 9,456,932 Аммон
Парчами Ироқ Ироқ 435,052 37 200 552 Бағдод
Парчами Қатар Қатар 11 586 2 570 934 Доҳа
Парчами Комор Комор 2235 795,745 Моронӣ
Парчами Кувайт Кувайт 17818 4,053,000 Кувайт
Парчами Лубнон Лубнон 10452 6,000,007 Байрут
Парчами Либиё Либия 1.759.541 6 293 380 Триполӣ
Парчами Мавритания Мавритания 1.030.700 3 359 185 Нуакшот
Парчами Марокаш Марокаш 446,550 32 649 130 Работ
Парчами Аморати Муттаҳидаи Араб Аморати Муттаҳидаи Араб 83,600 5 473 972 Абу Даби
Парчами Уммон Уммон 309,500 4 298 320 Маскат
Парчами Фаластин Давлати Фаластин [3] 6020 4,550,368 Рамаллоҳ
Парчами Арабистони Саудӣ Арабистони Саудӣ 2 149 610 31,521,418 Риёз
Парчами Сурия Сурия 185 180 18,502,413 Димишқ
Парчами Сомали Сомалӣ 637 657 10 251 568 Могадишо
Парчами Судон Судон 1.866.068 40 234 882 Хартум
Парчами Тунис Тунис 163,610 10 982 754 Тунис
Ҷамъ: 13 408 604 373 037 124

Маълумоти олӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар ишварҳои араб 132 донишгоҳ, 136 коллеҷ, 433 донишкадаи олӣ фаъолият мекунанд. Шумораи донишҷӯён дар онҳо аз 5 миллион зиёд аст. Миср, Арабистони Саудӣ, Лубнон пешсафони соҳаи таҳсилоти олӣ дониста мешаванд [4]. Тавре ки қайд карда шуд, яке аз мушкилоти асосии таҳсилоти олӣ дар кишварҳои арабӣ паст шудани сифати он, алахусус дар соҳаҳои техникӣ мебошад, ки онро маблағгузории нокофӣ ва вазъи хеле ноустувор дар минтақа нишон медиҳад .

Соли 1978 Конвенсия дар бораи эътирофи ҳуҷҷатҳои таҳсилоти олӣ, дипломҳо ва дараҷаҳо дар кишварҳои арабӣ қабул карда шуд. Онро Алҷазоир, Баҳрайн, Миср, Ироқ, Урдун, Кувайт, Ливия, Марокаш, Уммон, Қатар, Арабистони Саудӣ, Судан, Тунис, Аморати Муттаҳидаи Араб имзо карданд; Лубнон, Сурия, Яман ва Фаластин мақоми нозирро ба даст оварданд.

Интернет[вироиш | вироиши манбаъ]

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар соли 2010, тибқи маълумоти сайти Internet World Stats, дар кишварҳои арабӣ тақрибан 60 миллион нафар корбарони интернет буданд, ки ин хеле назаррас аст, зеро ин шумораи одамон тақрибан сеяки шумораи аҳолии ин минтақаро ташкил медиҳанд. Аз аввали солҳои 2000-ум то 2010 шумораи корбарони Интернет 1.825% афзудааст. Ин як нишондоди хеле баланд барои ҷаҳони араб аст, аммо дар маҷмӯъ дар ҷаҳон ҳиссаи онҳо аз 3% зиёд нест.

Ба туфайли густариши босуръати Интернет, бисёриҳо тавонистанд андешаҳои худро озодона баён кунанд, гарчанде ки қаблан онҳо аз ин ҳуқуқ маҳрум буданд. Бисёр одамон ба истифодаи ҳама бартариҳои инноватсионии технологӣ шурӯъ карданд (масалан, сайтҳои динӣ, ки дар шабака бо суръати баланд паҳн мешаванд) [5].

Модернизатсияи захираҳои интернетӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Кишварҳои ҷаҳони араб дар доираи стратегияи рушди иқтисодиёт ва ташкили ҷойҳои нави корӣ маблағҳои зиёд сарф мекунанд. Таҳлилгарон инчунин афзоиши бемайлони шумораи корбарони интернетро дар кишварҳои арабӣ пешгӯӣ мекунанд. Пешрафтҳои илм ва технология мушкилоти сусти инфрасохториро ҳал мекунанд, ки дастрасии ройгон ба Интернетро дар ин минтақа бозмедоранд. Масалан, дар охири моҳи марти соли 2009 Технологияи WiMAX9 дар Алҷазоир, Баҳрайн, Урдун, Кувайт, Арабистони Саудӣ ва Тунис пайдо шуд, дар ҳоле ки озмоиши ин хидмат дар дигар кишварҳо танҳо санҷишаш оғоз ёфт [5].

Сензура[вироиш | вироиши манбаъ]

Ҳукуматҳои кишварҳои ҷаҳони араб кори ВАО-ро маҳдуд мекунанд ва сиёсати саркӯбро пеш мегиранд. Давлат ВАО ва Интернетро назорат мекунад. Ҷонибдорони озодии сухан кӯшиш мекунанд, ки бар зидди ин қонунҳо мубориза баранд, аммо ин кор душвор аст. Бисёр блогерҳо ва дигарандешон барои мақолаҳо, калимаҳо ва ғайраашон ба зиндон афтоданд.

Масалан, дар Сурия қонуне дар бораи матбуот соли 2001 ба тасвиб расид, ки ба мақомоти давлатӣ назорати васеъ ба нашрияҳои ин кишварро фароҳам меорад. Дар Тунис, кодекси матбуот бар зидди кори рӯзноманигорони Тунис равона карда шудааст, ки тибқи он таҳқири президент, вайрон кардани тартибот ва нашр кардани он чизе, ки давлат онро дезинформатсия (иттилои бардурӯғ) мешуморад, манъ аст.

Дар ҷаҳони араб тамоюли асосӣ хоҳиши кишварҳои арабӣ барои танзими мундариҷаи сайтҳо тавассути қонунгузорӣ дар бораи матбуот дониста мешавад. Сайтҳои маҳаллӣ вазифадоранд, ки қабл аз кушода шудан дар мақомоти давлатӣ сабти ном шаванд [5]. Масалан, дар Урдун дар соли 2007 фармоне бароварда шуд, ки матбуоти электронӣ ва ҳамаи вебсайтҳоро бояд Қонуни матбуот ва чоп таҳти назорат қарор диҳад ва онро бошад Департаменти махсуси матбуот ва чоп назорат мекунад. Пас аз он, назорати умумӣ ва сензура ҷорӣ карда шуд.

Ҳамчунин нигаред[вироиш | вироиши манбаъ]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Включая два государства, не признаваемых большинством государств мира.
  2. Сахарская Арабская Демократическая Республика признана 84 государствами-членами ООН. Она не входит в Лигу арабских государств и признаётся не всеми её членами. Бо́льшая часть территории Западной Сахары находится под контролем Марокко, под контролем САДР около 20 % территории.
  3. Государство Палестина признаётся 137 государствами — членами ООН и Ватиканом, в том числе всеми арабскими странами и всеми членами Лиги арабских государств.
  4. нусхаи бойгонӣ. 15 ноябри 2020 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 18 сентябри 2016.
  5. 5.0 5.1 5.2 Блинов Андрей Андреевич Интернет в арабском мире // Восточная аналитика. — 2011. — Вып. 2.

Адабиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]