Қатар
|
|
| |
| Шиор: нест | |
| Суруди миллӣ: «[[Суруди миллии Қатар| ]]»
| |
| Рӯзи истиқлолият | (аз 1971, Подшоҳии Муттаҳида) |
| Забони расмӣ | забони арабӣ |
| Пойтахт | Доҳа |
| Шаҳри калонтарин | |
| Идораи давлат | |
| Масоҳат • Ҳамагӣ • Фоизи об. |
-ум ҷой дар ҷaҳон 11,437 км² % |
| Аҳолӣ • Ҳамагӣ • Зичӣ |
-ум ҷой дар ҷaҳон 839,213 нафар/км² |
| Пули миллӣ | |
| Интернет-Домен | .qa |
| Коди телефон | + |
| Соат | UTC |
Қатар (арабӣ: دولة قطر) — кишварест дар Осиёи Ҷанубу Ғарбӣ, қисми Шарқи Наздик. Пойтахт — шаҳри Дуҳа
Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]
Аз асри VII — дар Хилофати Араб. Дар асрҳои XIII—XIV — дар таҳти ҳукмронии амирони Баҳрайн; дар ибтидои асри XVI - Португалия, баъд имперотурии Усмонӣ. Солҳои 1916—1971 — таҳти протекторати Бритониё буд. 24 октябри соли 1960 Шайх Алӣ бин Абдуллоҳ ба фоидаи писараш Аҳмад бин Алӣ Оли Танӣ аз тахт даст кашид. Сабаби даст кашидан аз мухолифатҳои молии Шайх Алӣ бин Абдуллоҳ бо дигар аъзои қавми Оли Танӣ буд.
Аҳмад бин Алӣ Оли Танӣ - нахустин амири Қатар аз сулолаи Оли Танӣ ( 24 октябри 1960 - 22 феврал, 1972 ) буд. Дар моҳи октябри ҳамон соли 1960 Аҳмад вориси худ ва муовини амаки худ Халифа бин Ҳамад Оли Танbро эълон кард Дар солҳои 1961—1968 қариб сад қонуни нав қабул карда шуд. Аз ҷумла вазоратҳо ташкил карда шуданд, Девони Вазирон ташкил карда шуд, судҳои шаҳрвандӣ ба кор cap карданд. Тамоми сиёсати молиявии давлат мавриди таҷдиди назар қарор гирифт - қабули буҷети солона оғоз гардид, барномаҳои рушди иқтисодии Қатар таҳия карда шуданд. Қоидаҳои фаъолияти тиҷоратӣ, қоидаҳои ташкили ҷамъиятҳои саҳомии омехта, инчунин қоидаҳое, ки муносибатҳои байни корфармоён ва коргаронро танзим мекунанд, тасдиқ карда шуданд. Соли 1964 Бонки миллии Қатар таъсис ёфт. Воҳиди пулӣ риёли Қатар мебошад.
Моҳи апрели соли 1970 Конститутсия қабул шуд. Ҳокимияти амир бемаҳдуд боқӣ монд, вале дар назди ӯ Шӯрои машваратӣ бо вазифаҳои машваратӣ таъсис ёфт. Дар моҳи майи ҳамон сол Шайх Халифа бин Ҳамад ба мақоми сарвазири Қатар таъин шуд. Ҳамзамон бо ҳукумати Бритониё барои додани истиқлол ба Қатар музокирот идома дошт. 1 сентябри соли 1971 истиқлоли аморати Қатар эълон карда шуд.
1 сентябри соли 1971 истиқлолияти Аморати Қатар аз Бритониёи Кабир эълон карда шуд. 22 феврали соли 1972 Шайх Халифа бин Ҳамад Оли Танӣ бо дастгирии артиш ва нерӯҳои амниятӣ табаддулоти давлатӣ анҷом дод. Амир Аҳмад бин Алӣ Оли Танӣ, ки дар хориҷа буд, барканор эълон шуд. Халифа бин Ҳамад (1972-1995) Соли 1995 амири нави Қатар шуд
Ба сифати амир барои навсозӣ ва то андозае демократикунонии низоми идораи давлатӣ як қатор тадбирҳо андешид [1] . Ӯ як қисми даромади нафтро, ки қаблан шахсан ба ӯ ҷудо карда мешуд, ба хазинаи давлат интиқол дод. Музди кори коргарон ва хизматчиён зиёд карда шуд [1]
Дар миёнаҳои солҳои 70-ум амир бо бастани шартномаҳо бо ширкатҳои нафтии хориҷӣ, назорати истихроҷи нафтро барои давлат ба даст овард. Соли 1972 ширкати миллии нафт таъсис дода шуд, ки то соли 1977 аз болои ширкатҳои нафтии хориҷӣ, ки дар кишвар фаъолият мекунанд, назорати комилро ҷорӣ намуд Дар солҳои 1970-ум, пойтахти аморат - Доҳа - аз навсозии қариб пурра гузашта, ба як шаҳри муосир табдил ёфт . Қад-қади кӯчаҳои васеи асфалтпуш қатор-қатор биноҳои аз бетону шиша сохташуда тул кашидаанд. Пойтахт пурра электриконида шуда, бо адоқаи васеи телефон таъмин карда шуд Моҳи июли соли 1989 девони вазирон иборат аз 15 вазирон бори аввал аз нав ташкил карда шуд, ки аксарияти вазирони пештараро иваз карданд. Моҳи сентябри соли 1992 амир девони вазиронро бори дуюм аз нав ташкил карда, онро то 17 вазир зиёд кард. Моҳи июни соли 1995 бо дастгирии аъзои дигари хонавода, дар ҳоле ки амир Халифа ибни Ҳамад дар сафари хориҷӣ дар Швейтсария буд, писараш, валиаҳди тахт Ҳамад бин Халифа сарвари олии давлати Қатар шуд.
Қатар дар масъалаи таъмини аҳолӣ бо оби ошомиданӣ ҳамеша мушкилот дошт. Дар даврони мустамликадории Бритониё ин корро як шӯъбаи алоҳида ҳал мекард, ки пас аз ба даст овардани истиқлолият бо шӯъбаи таъминоти барқ муттаҳид карда шуд ва дар соли 2000 ширкати монополии Қаҳрама ба вуҷуд омад, ки таъмини тамоми об ва нерӯи барқро дар ин кишвар танзим мекард. кишвар. Қатар яке аз ҷамоатҳои “кушода”-и араб аст. Шабакаи телевизионии Ал-Ҷазира, ки дар ин ҷо воқеъ аст, шӯҳрати ҷаҳонӣ пайдо кардааст.
16 апрели соли 2012 миёни артиш ва посбонони амир задухӯрд ба амал омад, кӯшиши табаддулоти ҳарбӣ сурат гирифт, ки ноком шуд. Дар ин бора шабакаи телевизионии инглисизабони эронии "Пресс-ТВ" ва ҳамчунин як қатор расонаҳои арабӣ хабар додаанд.
Соли 2022 Қатар мизбони Ҷоми ҷаҳонии футболи 22-юм мешавад.
Сиёсату ҳукумат[вироиш | вироиши манбаъ]
Тибқи Конститутсияи Қатар, ки 29 апрели соли 2003 қабул шудааст, Қатар подшоҳии мутлақ аст.
Аз 27 июни соли 1995 сарвари давлат амир Шайх Ҳамад бин Халифа Оли Танӣ буд, ки ба унвони вориси тахт падараш амир Шайх Халифа бин Ҳамад Оли Таниро дар табаддулоти бидуни хун сарнагун кард.
24 июни соли 2013 Амири Қатар Шайх Ҳамад бин Халифа Оли Танӣ тасмими даст кашидан аз тахт ба фоидаи писараш, валиаҳд Шайх Тамим бин Ҳамад Оли Таниро эълон кард.
25 июни соли 2013 Шайх Тамим бин Ҳамад Оли Танӣ ба мардуми кишвараш паёми махсус дод. Амир аз тахт даст кашида ба писари сию сесолааш, валиаҳд Шайх Тамим бин Ҳамад Оли Танӣ интиқол додани қудратро эълон кард. Тағйири амир як ҳодисаи миллӣ аст. Ба ин муносибат 25 июн дар Қатар рӯзи истироҳат эълон шуд.
Амири Қатар сарвазир, аъзои Шӯрои Вазирон ва Шӯрои машваратиро таъин мекунад. Ҳокимияти амир танҳо бо шариат маҳдуд аст.
Шӯрои машваратӣ (арабӣ مجلس الشورى, Маҷлиси Шӯро) мавҷуд аст, ки аз 35 нафар иборат аст, ки аз ҷониби амир таъин карда мешавад. Дар назар аст, ки дар оянда ҳайати Шӯрои машваратӣ то 45 нафар васеъ карда шавад, ки 30 нафари онҳо интихоб мешаванд.
Дар Қатар таъсиси ҳизбҳои сиёсӣ, иттифоқҳои касаба ва намоишҳо манъ аст.
Ҷуғрофия[вироиш | вироиши манбаъ]
.jpg)
Қариб тамоми қаламрави кишвар, ки дар нимҷазира ҷойгир аст, биёбон аст. Дар шимол дашти пасти реги бо воҳаҳои нодир, ки бо регҳои ҳаракаткунанда (эолӣ) фаро гирифта шудаанд; дар қисми миёнаи нимчазира биёбони санглох, ки дар он чоҳҳои солончак мавҷуд аст; дар ҷануб теппаҳои регзорҳои баланд. Дар Қатар якчанд минтақаҳои муҳофизатӣ мавҷуданд, аз ҷумла Боғи миллии Умм Таис.
Иқлим тропикӣ континенталӣ, хушк аст. Дар тобистон, ҳарорат аксар вақт то +50°C мерасад.
Нимҷазира дар об камбизоат аст. Дарёҳои доимӣ вуҷуд надоранд. Қисми зиёди обро бо роҳи тоза кардани оби баҳр ба даст овардан лозим меояд. Сарчашмаҳои зеризаминии оби тоза ва воҳаҳо асосан дар шимол воқеъ гардидаанд. Олами ҳайвонот камбағал буда, хазандагон ва хояндаҳо бартарӣ доранд.
Бахшбандии кишварӣ[вироиш | вироиши манбаъ]
Тақсимоти маъмурӣ[вироиш | вироиши манбаъ]
Қатардоро 8 музофот аст[2] (ар. بلديات — баладийят).
| № | Музофот (ар. بلديات — баладийят) | Маркази маъмурӣ | Масоҳат, км² |
Аҳолӣ, наф. (2020)[3] |
Зичии аҳолӣ, наф./км² |
Код ISO |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Доҳа | Доҳа | 234 | 1186023 | QA-DA | |
| 2 | Дайиан | Дайиан | 236 | 100083 | QA-ZA | |
| 3 | Хаур | Хаур | 1551 | 140453 | QA-KH | |
| 4 | Вақра | Вақра | 2520 | 265102 | QA-WA | |
| 5 | Райян | Райян | 2450 | 826786 | QA-RA | |
| 6 | Шамал | Шамал | 902 | 16730 | QA-MS | |
| 7 | Умм-Салал | Умм-Салал | 310 | 149701 | QA-US | |
| 8 | Шаҳания | Шаҳания (шаҳр) | 3309 | 161240 | QA-US | |
| Ҷамъ | 11 571 | 2846118 |
Иқтисодиёт[вироиш | вироиши манбаъ]
Истеҳсоли нафту газ зиёда аз 50 фоизи Маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ (ММД), 85 фоизи арзиши содирот ва 70 фоизи даромади буҷети давлатиро таъмин мекунад. Нафт ва газ Қатарро аз рӯи ҳаҷми ММД ба ҳар сари аҳолӣ кишвари аввалини ҷаҳон кард. Ҳоло сиёсати иқтисодии Қатар ба хоҳиши зиёд кардани сармоягузории хусусӣ ва хориҷӣ дар бахши ғайриэнергетикӣ нигаронида шудааст.
Дар сохтори Маҷмӯъи маҳсулоти дохилӣ (ММД) саноат (75%) бартарият дорад, бахши хизматрасонӣ 25% ММД, кишоварзӣ 0,1%.
Саноати нафттозакунӣ, нафту кимиё, кимиё ва металлургия тараққӣ мекунад (комбинати калони пӯлодгудозӣ дар Умм Саид аз ашёи хоми аз хориҷа овардашуда кор мекунад). Дар қисми шимолии Қатар кони азими кони конденсати нафту гази Шимол мавҷуд аст.
Хоҷагии кишоварзӣ суст тараққӣ карда, танҳо 10 фоизи талаботи кишварро ба озуқа таъмин мекунад. Хоҷагии кишоварзӣ дар воҳаҳо (хурмо, сабзавоткорӣ ва боғдорӣ) мутамарказ шудааст. Чорводориро қабилаҳои кучӣ ва нимкучӣ машғуланд, ки шутур, гусфанд ва буз парвариш мекунанд.
Содирот дар соли 2008 - 55 миллиард доллар: гази моеъ, маҳсулоти нафтӣ, нуриҳои минералӣ, пӯлод.
Харидорони асосӣ Ҷопон — 40,8 фоиз, Кореяи Ҷанубӣ — 16,3 фоиз, Сингапур — 11,8 фоиз, Таиланд — 4,6 фоиз, Хиндустон 4,4 фоиз мебошанд.
Воридот дар соли 2008 - 21,2 миллиард доллар: мошину таҷҳизот, воситаҳои нақлиёт, озуқаворӣ, маҳсулоти кимиё.
Таъминкунандагони асосӣ ИМА — 12,3%, Олмон — 9,2%, Итолиё — 9,1%, Ҷопон — 8,1%, Фаронса — 6,3% мебошанд.
Системаи бонкии Қатар аз 16 бонки тиҷоратӣ (аз ҷумла филиалҳои бонкҳои хориҷӣ) иборат аст.
Дар раддабандӣ (2012), ки нашрияи амрикоии «Forbes» тартиб додааст, Қатар аз рӯи “даромади миёна ба ҳар сари аҳолӣ”, ки 88 222 доллари амрикоиро ташкил медиҳад, дар ҷои аввал аст.
Ба ҷуз аз нафт, Қатар захираҳои бузурги гази табиӣ дорад. Дар соли 1997 коркарди яке аз калонтарин конҳои гази табиии оффшори ҷаҳон Шимол (қисман ба Эрон тааллуқ дорад) оғоз шуд, ки тақрибан 15% захираҳои гази табиии ҷаҳонро дар бар мегирад.
Қатар туризмро инкишоф медиҳад, дар кишвар Идораи сайёҳӣ таъсис дода шудааст.
Аз моҳи марти соли 2021 маоши ҳадди ақал 1000 риёли Қатар ($274,65) дар як моҳ аст. Агар корфармо коргаронро бо хобгоҳ ва хӯрок таъмин накунад, вай ба онҳо 500 QAR ($137,32) барои хобгоҳ ва 300 QAR ($82,39) барои хӯрок пардохт мекунад.
Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]
То соли 2015, 11,6% аҳолӣ қатарҳо, 88,4% аҳолӣ муҳоҷирон мебошанд. Дар Қатар мардуми Покистон (18%), Ҳиндустон (18%), Эрон (10%) ва дигар кишварҳо (14%) низ зиндагӣ мекунанд. Забони расмӣ арабист, аммо бо забони англисӣ ба таври васеъ ҳарф мезананд. Дини давлат исломи суннӣ, эрониҳо шиа мебошанд. То соли 2020: мусулмонон 65,2%, ҳиндуҳо 15,9%, насронӣ 13,7%, буддоӣ 3,8%, яҳудӣ 0,1%, дини мардумӣ 0,1%, дигар 1%, атеистӣ 1%.
Аҳолии Қатар дар моҳи декабри соли 2020 2,846,118 нафар буд. Аҳолии шаҳр – 99,3% (2021). Аксарияти аҳолӣ дар пойтахти Доҳа ё атрофи он дар тарафи шарқии нимҷазира мутамарказ шудаанд. Сатҳи умумии таваллуд дар соли 2021 ба як зан 1,9 таваллудро ташкил медиҳад. Саводнокӣ - 93,5%; мардон - 92,4%, занон - 94,7% (2017). Тақрибан 12,84% аҳолиро ҷавонони то 15-сола, 85,97% аз 15 то 65-сола ва 1,19% аз 65-сола боло ташкил медиҳанд. Дар соли 2021 сатҳи таваллуд 9,38 ба 1000 нафар, фавт 1,42 ба 1000 нафар, муҳоҷират 4,3 ба 1000 нафар ва афзоиши аҳолӣ 1,23% ҳисоб карда шудааст. Фавти кӯдакон ба 1000 навзод 6,7 нафарро ташкил медиҳад. Давомнокии умри аҳолӣ то соли 2021 79,58 сол, барои мардон 77,47 сол ва барои занон 81,74 солро ташкил медиҳад. Синну соли миёнаи аҳолӣ то соли 2020 33,7 солро (мардон – 35 сол, занон – 28,2 сол) ташкил медиҳад.
Дар соли 2017 шумораи аҳолӣ тақрибан 2,64 миллион нафарро ташкил дод, ки 99,38% сокинони шаҳрҳо (тақрибан 2,62 миллион нафар) мебошанд.
Фарҳанг ва маориф[вироиш | вироиши манбаъ]
Инҷоро ҳам бингаред[вироиш | вироиши манбаъ]
Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]
- ↑ 1.0 1.1 Рыжов К. В. Все монархи мира. Мусульманский Восток в XV—XX вв. — М.: Вече, 2004. — С. 68. — ISBN 5-9533-0384-X
- ↑ Qatar Municipalities(пайванди дастнорас — таърих). Qatar Ministry of Municipality and Urban Planning. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 22 Декабри 2011.
- ↑ Qatar Census 2020 Main Results(англ.). Planning and Statistics Authority.
|
Ин мақолаи хурд аст. Бо густариши он ба Википедия кумак кунед. Дар сурати имкон ин ёддошт бояд дақиқтар ҷойгузин шавад. |
Вебгоҳҳои мавзӯъӣ | ||||
|---|---|---|---|---|
| Фарҳангҳо ва донишномаҳо | ||||