Хоҷаванд
| озарбойҷонӣ: Xocavənd | |
 | |
| Кишвар |
 [[|]] |
| Таърих ва ҷуғрофиё | |
| Баландӣ | 390 ± 1 м |
| Вақти минтақавӣ | UTC+4 |
| Аҳолӣ | |
| Аҳолӣ | |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Хоҷавенд (озарбойҷонӣ: Xocavənd) — шаҳр дар Қарабоғи Кӯҳӣ, ки дар нишебиҳои шарқии қаторкӯҳи Қарабоғ ҷойгир аст. Мувофиқи тақсимоти маъмурию ҳудудии Ҷумҳурии Қарабоғи Кӯҳӣ, ноҳияи Мартунии Ҷумҳурии Қарабоғи Кӯҳӣ, мувофиқи тақсимоти маъмурию ҳудудии Озарбойҷон - маркази маъмурии ноҳияи Хоҷаванди Озарбойҷон аст. Шаҳр дар қаламрави эътирофшудаи Озарбойҷон ҷойгир аст, ки таҳти назорати Ҷумҳурии Қарабоғи Кӯҳӣ қарор дорад. Дар шаҳр постгоҳи мушоҳидаи №8 посдори сулҳи нерӯҳои мусаллаҳи Федератсияи Русия ҷойгир аст.
Этимология
[вироиш | вироиши манбаъ]Дар гузашта, деҳае бо номи Хонашен вуҷуд дошт, ки дар он "шен" - арм. "Деҳа" ва "хона", вобаста ба забони маъхаз, ба тафсирҳои гуногун ("деҳа, манзил" ё "обанбор, чоҳ, чашма") ҷавоб медиҳанд. Соли 1925 он ба шаҳр мубаддал гашт ва ба номи Мартунӣ номгузорӣ шуд, ки аз тахаллуси пешвои ҳизбӣ А. Ф. Мясникова (Мясникян) [2] бармеояд.
Номи озарбойҷонии шаҳр (озарбойҷонӣ: Xocavənd Хоҷаванд) ба Мартунӣ иртиботи мустақим надорад: он аз канораи ғарбии шаҳр, ки дар солҳои шӯравӣ озарбойҷониҳо дар он зиндагӣ мекарданд - деҳаи Хоҷаванд[3][4] баромадааст.
Таърих
[вироиш | вироиши манбаъ]29 январи соли 1960 Мартунӣ мақоми шаҳраки навъи шаҳриро ба даст овард [5] ва соли 1985 - мақоми шаҳрро гирифтааст.
Ҷанги Қарабоғ (1991-1994)
[вироиш | вироиши манбаъ]Дардавраи ҷанг дар Қарабоғи Кӯҳӣ, ҳангоми ҳимояи Мартунӣ як арманӣ Монте Мелконян, ки баъдтар фармондеҳи дастаи низомии Мартунӣ шуд, машҳур гардид. Тибқи баъзе маълумот, сокинони Мартунӣ дар бораи тағйири номи маркази ноҳия ба Монтеаберд ( арманӣ. Մոնթէաբերդ ) ба шарафи Монте Мелконян изҳори назар карданд. Лоиҳаи тағир додани ном аз ҷониби мақомоти Ҷумҳурии Қарабоғи Кӯҳӣ дастгирӣ карда нашуд, аммо дар айни замон насби лавҳаи аломати роҳсозӣ бо ин ном собит карда шуд.[6]
Муноқишаи мусаллаҳона дар Қарабоғи Кӯҳӣ (2020)
[вироиш | вироиши манбаъ]Аз рӯзҳои аввали муноқишаи мусаллаҳона дар Қарабоғи Кӯҳӣ (аз 27 сентябри соли 2020) Мартунӣ мавриди гулулаборони артиллерияи Қувваҳои Мусаллаҳи Озарбойҷон қарор гирифт, ки ин боиси аз интиқоли барқ ва газ маҳрум шудани шаҳр гардид [7]. 1 ноябр соли 2020 авиатсияи Озарбойҷон ба шаҳр зарбаи ҳавоӣ зад [8]. Ба нерӯҳои низомии Арманистон муяссар гардид, ки мавқеъҳои худро дар Мартунӣ то барқарории оташбас нигоҳ доранд [9].
15 ноябри соли 2020 дар шаҳр постгоҳи мушоҳидаи рақами 8-и посдори сулҳи нерӯҳои мусаллаҳи Федератсияи Русия қарор гирифт [10].
Аҳолӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]Мувофиқи барӯйхатгирии умумииттифоқии аҳолии ИҶШС дар соли 1989, дар Мартуни 6 998 нафар зиндагӣ мекарданд [11]. Соли 2005 дар шаҳр 4 878 нафар сокинон зиндагӣ мекарданд [12].
Таркиби миллӣ
[вироиш | вироиши манбаъ]| Соли барӯйхатгирӣ | 1939 [13] | 1970 [14] | 1979 [15] | 2005 [16] |
|---|---|---|---|---|
| Арманиҳо | 1701 (89,2%) | ↗ 3120 (67,0%) | ↗ 3588 (65,3%) | ↗ 4863 (99,7%) |
| Озарбойҷониҳо | 52 (2,7%) | ↗ 1482 (31,8%) | ↗ (33.9%) | - |
| Русҳо | 136 (7,1%) | ↘ 44 (0,9%) | ↘ 41 (0,7%) | ↘ 8 (0,2%) |
| Украинҳо | 7 (0,4%) | ↘ 3 (0,1%) | ↘ 1 (<0.1%) | ▬ 1 (<0.1%) |
| дигарон | 10 (0,5%) | 5 (0,1%) | 5 (0,1%) | 6 (0,1%) |
| Ҷамъ | 1906 | 4654 | 5497 | 4878 |
Нигористон
[вироиш | вироиши манбаъ]-
Дар даромадгоҳи шаҳр (Лавҳаи ношонии маҳал) -
Бинои осорхонаи кишваршиноей -
Лавҳаи кӯчаи Азатамартикнерӣ бо забонҳои арманӣ, русӣ ва англисӣ -
Калисои муқаддаси Нерсеси Бузург, намои берунӣ
Эзоҳ
[вироиш | вироиши манбаъ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 http://stat-nkr.am/files/publications/joxovrdagrakan_vichak_2011.pdf
- ↑ Поспелов Е. М. Географические названия мира: Топонимический словарь: Свыше 5 000 единиц / Отв. ред. Р. А. Агеева. — М.: «Русские словари», 1998. — С. 262. — 372 с. — ISBN 5-89216-029-7.
- ↑ Арсен Мелик-Шахназаров, «Нагорный Карабах: факты против лжи». Глава 12. Чрезвычайщина.
- ↑ Шаблон:Харита/Бк/J
- ↑ Ведомости Верховного Совета СССР. № 7 (991), 1960 г.
- ↑ Нона Шахназарян статья «Народные нарративы о нации: Этнография войны в Карабахе»
- ↑ "Раненый" Мартуни: репортаж из города, в котором погибли женщина и ребенок
- ↑ В Карабахе заявили об авиаударах по городу Мартуни
- ↑ Минобороны Армении сообщило об интенсивных боях в направлении Мартуни в Карабахе
- ↑ Обстановка в районе проведения миротворческой операции (по состоянию на 15 ноября 2020 г.)(пайванди дастнорас)
- ↑ Демоскоп Weekly. Приложение. Справочник статистических показателей.. www.demoscope.ru. 5 Декабри 2017 санҷида шуд.
- ↑ Перепись населения НКР 2005 года. 9 феврали 2021 санҷида шуд. Баргирифта аз сарчашмаи аввал 15 феврали 2011.
- ↑ Этнокавказ. Национальный состав населения Мартунинского района по переписи 1939 года.
- ↑ Этнокавказ. Национальный состав населения Мартунинского района по переписи 1970 года.
- ↑ Этнокавказ. Национальный состав населения Мартунинского района по переписи 1979 года.
- ↑ Национальный состав населения самопровозглашённой Нагорно-Карабахской Республики по переписи 2005 года. Population statistics of Eastern Europe & former USSR.
Пайвандҳо
[вироиш | вироиши манбаъ]- Мартуни — статья из Большой советской энциклопедии.
