Қабала

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Қабала
русӣ: Куткашен
русӣ: Куткашин
озарбойҷонӣ: Qutqaşen
озарбойҷонӣ: Qutqaşın
русӣ: Габала
Кишвар  [[|]]
Таърих ва ҷуғрофиё
Баландӣ
783 м
Вақти минтақавӣ UTC+4
Аҳолӣ
Аҳолӣ
  • 13 000 тан (2013)
Вебгоҳи расмӣ(озарб.)
 Парвандаҳо дар Викианбор

Қабала (озарбойҷонӣ: QəbələGebele [1], Gabela [2];то соли 1991 — Куткашен) — шаҳр дар Озарбойҷон; маркази маъмурии ноҳияи Қабала мебошад.

Ҷуғрофия[вироиш | вироиши манбаъ]

Шаҳр дар қисми поёнии дараҳои кӯҳҳои Базар-Юрт (Bazar-Yurt) ва Туфан (Tufan), воқеъ дар доманакухҳои Қафқози Бузург, дар соҳили рости дарёи Дамирапанчай (Damiraparanchay) , 15 км шимолу-шарқи Кабалаи қадим ва 63 км шимолу-шарқии истгоҳи роҳи оҳани Лаки (дар роҳи Боку - Тифлис ) [3].

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

То 1 январи соли 1933 дар Куткашен 2132 нафар сокинон (425 хонавода) зиндагӣ мекарданд, ки аз онҳо 1075 нафарашон мардон ва 1057 нафарашон занон буданд. Тамоми Шӯрои деҳот - деҳаҳо ( Ҷигаталли, Дурҷа, Ҳамзалӣ, Кйуснет, Лаза, Мичиг, Куткашен - марказ, Куткашендара). Таркиби миллӣ 87.9 % аз туркҳо (озарбойҷониҳо) иборат буд [4].

Мувофиқи барӯйхатгирии умумииттифоқии аҳолии соли 1989 дар Габала 13 190 нафар зиндагӣ мекарданд [5].

Соли Аҳолӣ
1959 4194
1989 13190
2009 12 415

Иқлим[вироиш | вироиши манбаъ]

Иқлими шаҳр гарм ва мулоим аст. Ҳарорати миёнаи солона дар Габала 11,6 мебошад °C. Ва миёнаи солонаи бориш 666 мм мебошад. Моҳи хушк ва сардтарин моҳи январ аст (ба ҳисоби миёна 0,0) °C.); қисми зиёди бориш дар моҳи май рост меояд. Гармтарин моҳи сол июл аст ва ҳарорати миёнаи он 23,3 аст °C.[6]

Иқтисод[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар ин шаҳр корхонаи консервабарории «Gilan», инчунин як корхонаи семент ва ферментатсияи тамоку ҷойгир аст. Соли 2010 як корхонаи истеҳсоли фортепиано бо тамғаи Голландия Beltmann ба истифода дода шуд.[7]

Сайёҳӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Минтақаи фароғатии «Ай ишигӣ» дар канори Қабала ҷойгир аст. Хадамоти экскурсионӣ ва сайёҳии "Лагери кӯҳӣ" бо ташкили истироҳат дар ҷангал, экскурсияҳо, шикор ва моҳидорӣ таъмин мекунад. Минтақаи истироҳати «Соҳил» дар соҳили кӯли Ноҳур, дар масофаи 5 км аз шоҳроҳи Қабала - Боку (масоҳат - 1,5 гектар) ҷойгир аст. Сайёҳон метавонанд ба шаршараҳо, ба воситаи ҷангалзор, ба ҷойгоҳҳои осори таърихӣ сайр кунанд. Соли 2014 дар Қабала маҷмааи лижаронии «Туфандаг» сохта шуд.

Фестивали мусиқӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Аз соли 2009 инҷониб фестивали мусиқӣ ҳар тобистон баргузор мешавад. Фестивал аз ҷониби Хазинаи Ҳайдар Алиев дастгирӣ карда мешавад. Ташаббускорони фестивал ректори Академияи мусиқии Боку Фарҳод Бадалбейли ва дирижёр Дмитрий Яблонский мебошанд. Навозандагон дар зери осмони кушод ҳунарнамоӣ мекунанд. Дар ҷашнвора дар қатори навозандагон, навозандагони ҷумҳуриҳои собиқ Иттиҳоди Шӯравӣ инчунин аз Аврупо, ИМА ва Исроил ширкат меварзанд. Соли 2010 Директори генералии ЮНЕСКО Ирина Бокова дар ифтитоҳи фестивал ширкат варзид.

Истгоҳи радиолокационӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар наздикии он истгоҳи радарии Қабала ҷойгир аст, ки қаблан онро Русия барои истифода ҳамчун радар барои системаи огоҳии ҳамлаи мушакии ба иҷора гирифта буд. Дар охири соли 2013 истгоҳи радиолокационӣ фаъолияташро қатъ кард.

Нақлиёт[вироиш | вироиши манбаъ]

18 ноябри соли 2011 Фурудгоҳи байналмилалии Қабала кушода шуд, ки барои қабули ҳама намуди ҳавопаймоҳо мутобиқ карда шудааст.

Варзиш[вироиш | вироиши манбаъ]

Моҳи сентябри соли 2012 як маҷмааи нави тирандозии варзишӣ ба истифода дода шуд, ки ба тамоми стандартҳои байналмилалӣ ҷавобгӯ мебошад. Соли 2014 дар Қабала маҷмааи лижаронии «Туфандаг» кушода шуд.

Ҷойҳои тамошобоб[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Манораи мудофиавии асрҳои IX - XI.[8]
  • Мақбараи Имом-Бобо асрҳои XVIII - XIX
  • Масҷиди Ҷумъа асри XVIII
  • Осорхонаи таърихӣ-кишваршиносӣ.
  • Театри халқӣ.
  • Маркази бостоншиносии Қабала [9]

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. С 11.08.1991 года. Электронный бюллетень «Изменения географических названий государств-участников СНГ» (обновлённый по состоянию на 2019 год Бойгонӣ шудааст 26 марти 2020  сол.)
  2. До 11.08.1991 года. Электронный бюллетень «Изменения географических названий государств-участников СНГ» (обновлённый по состоянию на 2019 год Бойгонӣ шудааст 26 марти 2020  сол.)
  3. Куткашен в БСЭ
  4. Административное деление АССР.. — Баку: Издание АзУНХУ, 1933. — С. 71.
  5. Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей.
  6. Климат: Габала - Климатический график, График температуры, Климатическая таблица - ru.Climate-Data.org. ru.climate-data.org. 25 Декабри 2017 санҷида шуд.
  7. Габала — азербайджанская Швейцария Бойгонӣ шудааст 26 августи 2011  сол.. «Известия». 27 мая 2010.
  8. Габала на сайте Министерства культуры и Туризма Азербайджана
  9. Ильхам Алиев принял участие в открытии Габалинского археологического центра