Шамкир

Мавод аз Википедиа — донишномаи озод
Шаҳр
Шамкир
озарбойҷонӣ: Şəmkir
40°49′47″ с. ш. 46°01′02″ в. д.HGЯO
Кишвар Озарбойҷон
Таърих ва ҷуғрофиё
Таъсис 1944
Аввалин номбарӣ асри V
Баландии марказ 450 ± 1 м
Минтақаи замонӣ UTC+4
Аҳолӣ
Аҳолӣ
  • 40 600 тан (2015)
Забони расмӣ озарбойҷонӣ
Шиносаҳои ададӣ
Нишонаи почта AZ 5700

shamkir-ih.gov.az
Нишон додан/Пинҳон кардани харита
Шамкир дар харитаи
Шамкир
Шамкир
 Парвандаҳо дар Викианбор

Шамкир (озарбойҷонӣ: Şəmkir) — шаҳрест дар Озарбойҷон, маркази маъмурии ноҳияи Шамкир, ки дар минтақаи шимолу ғарбии Озарбойҷон ҷойгир аст. Он 399 км дуртар аз пойтахт Боку ҷойгир аст.

Ҷуғрофия[вироиш | вироиши манбаъ]

Шаҳр дар доманакӯҳҳои шимолии Кафқози Хурд, дар соҳили дарёи Ҷагирчай дар шоҳроҳи Тбилиси - Евлах, дар масофаи 4 км аз истгоҳи роҳи оҳани Даллар ҷойгир аст.

Этимология[вироиш | вироиши манбаъ]

Топоними "Шамкир" ба топонимҳои ба истилоҳ "гунг" ишора мекунад, ки маънои онҳо номаълум аст.[1].

Таърих[вироиш | вироиши манбаъ]

Асрҳои миёна[вироиш | вироиши манбаъ]

Зарфҳои сафолии асрҳои 16-15 То милод То милод, ки ҳангоми кофтуков дар наздикии Шамкир пайдо шудааст
Шоҳигариҳои Гардман-Парисос ва Лори-Дзорагет (980-1240 пеш аз милод) ) [2]

Давраи нав[вироиш | вироиши манбаъ]

Аз чоряки якуми асри XVI то ибтидои асри XIX қудрати ҳокимон (ҳакимон)-и Шамкир дар дасти сарварони ирсии қабилаи Кизилбоши Шамсаддинлу-зулкадар буд. Шамсаддинлу-зулкадарҳо бодиянишин буданд ва дар ғарби Ганҷа зиндагӣ мекарданд [3].

Ҳангоми амалиёти ҷангӣ бар зидди хонии Ганҷа, Шамкир соли 1803 аз ҷониби артиши рус забт карда шуда, ба Русия ҳамроҳ карда шуд. Ҳангоми ҷанги Русия ва Эрон 3 сентябри соли 1826 дар наздикии Шамкир горди 10-ҳазорнафараи шоҳӣ мағлуб шуд. Дар соли 1818, ба Шамкир, муҳоҷирони олмонӣ, ки аз Вюртемберг - Анненфелд кӯчонида шуданд, ва шаҳраки Аннино ба вуҷуд омад. Аз соли 1914 - Аннино ва аз соли 1924 - Шамхор номгузорӣ шудааст [4].

Моҳи январи соли 1918, дар қитъаи Даляр-Шамкир, қатли омӣ Шамхорӣ ба амал омад - ҳамлаи мусаллаҳонаи гурӯҳҳои мусаллаҳи тотор (озарбойҷонҳо) ба сарбозони рус, ки аз фронти Кавказ бармегаштанд [5].

29 сентябри соли 1938 Шамхор мақоми шаҳраки навъи шаҳриро гирифт [6]. Соли 1944 шаҳраки Шамхор мақоми шаҳрро гирифт. 7 феврали соли 1991 ноҳияи Шамхор ҳамчун Шамкир номида шуд ва мувофиқан, шаҳри Шамхор - Шамкир муайян карда шуд [7].

Соли 2019 бо фармони Президенти Озарбойҷон қаламрави таърихии ноҳияи Шамкир "Шаҳри бостонии Шамкир" мамнӯъгоҳи таърихӣ-фарҳангӣ эълон карда шуд [8].

Иқтисод[вироиш | вироиши манбаъ]

Дар шаҳр заводи коняк ва заводи вино, инчунин маҷмааи саноатии маҳаллӣ ва заминҳои бисёре аз соҳибкорон мавҷуданд.

Аҳолӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Мувофиқи барӯйхатгирии аҳолии умумииттифоқии соли 1989, дар Шамхор (Шамкир) 27917 нафар зиндагӣ мекарданд [9], дар соли 2002 - 35000 нафар ва дар соли 2012 - 67.668 нафар.

Ҷозибаҳои гардишгарӣ[вироиш | вироиши манбаъ]

Калисои Лютеранӣ дар Шамкир
  • Қалъаи Шамкир
  • Қалъаи Кер-оглу Қалаи асри XVII
  • Пули асри XVII
  • Маҷмааи Ғалаба 1975
  • Ёдгориҳои "Январи хунин"
  • Нимпайкараи Алиағои Шихлини

Пайвандҳо[вироиш | вироиши манбаъ]

  • Вебгоҳи шаҳри Шамкир Бойгонӣ шудааст 24 Декабри 2021  сол.
  • Под общей редакцией акад. В. М. Котлякова. Шамкир // Словарь современных географических названий. — Екатеринбург: У-Фактория. — 2006.
  • Под ред. Е. М. Жукова. Шамхор // Советская историческая энциклопедия. — М.: Советская энциклопедия. — 1973—1982.
  • Щеблыкин И. П. Памятники азербайджанского зодчества эпохи Низами (материалы) / Под ред. И. Джафарзаде. — B.: Издательство АзФАН, 1943.

Эзоҳ[вироиш | вироиши манбаъ]

  1. Юзбашев Р. М. Характеристика современной азербайджанской топонимии // Топонимия Востока. — М.: Наука, 1969. — С. 165.
  2. Hewsen R. H. Armenia: A Historical Atlas. — University of Chicago Press, 2001. - P. 119.
  3. И. П. Петрушевский. Очерки по истории феодальных отношений в Азербайджане и Армении в XVI - начале XIX вв. — Л., 1949. — С. 55.
  4. ПостановлениеЦИК Союза ССР от 29.07.1924 г. « О переименовании гор. Аннено»
  5. Муханов В.М. Кавказ в переломную эпоху (1917—1921) — Москва: Модест Колеров, 2019. - С. 57-97.
  6. СССР. Административно-территориальное деление союзных республик : изменения, происшедшие за время с 1/X 1938 г. по 1/III 1939 г.. — М. : Изд-во Ведомостей Верховного Совета РСФСР, 1939.
  7. Шамкир. — Словарь современных географических названий. Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
  8. В Азербайджане создаются историко-культурные заповедники(рус.). Trend.Az (22 октябри 2019). 22 октябри 2019 санҷида шуд.
  9. Демоскоп Weekly — Приложение. Справочник статистических показателей.