Тақсимоти маъмурӣ-ҳудудии Озарбойҷон

Тақсимоти маъмурии Озарбойҷон

Тақсимоти маъмурӣ-ҳудудии Озарбойҷон

Аз ҷиҳати маъмурӣ қаламрави Ҷумҳурии Озарбойҷон ба 66 ноҳия ( озарбойҷонӣ: rayonlar ) ва 11 шаҳри ( озарбойҷонӣ: şəhərlər) тобеи ҷумҳурӣ тақсим шудааст. Аз он ҷумла 7 ноҳия ва 1 шаҳри тобеи ҷумҳурӣ бо мақоми ҷумҳурии мухтор ( озарбойҷонӣ: muxtar respublika ) - Ҷумҳурии Мухтори Наҳҷувон ҳамчун эксклав (exclave) ташкил карда шудааст.

Ноҳияҳо ба шаҳрдориҳо тақсим карда шудаанд. Дар Ҷумҳурии Озарбойҷон 2698 шаҳрдорӣ ( озарбойҷонӣ: bələdiyyə, bələdiyyələr ) мавҷуд аст. Ду шаҳри тобеи ҷумҳурӣ - Боку ва Ганҷа, дар навбати худ, ба ноҳияҳо тақсим карда шудаанд.

Қисми қаламрави Озарбойҷон аз ҷониби Ҷумҳурии Қарабоғи Кӯҳӣ зери назорат аст , ки дар минтақаи назорати шартии нерӯҳои посдори сулҳ аз Федератсияи Русия мебошад, инчунин қисми - Арманистон ( эксклавҳои (exclave) Кярки, Бархудорлу, Софулу, Аскипраи болоӣ). Қисми қаламрави Арманистон ( Артсвашен (Artsvashen) анклавест (enclave), ки дар зери итоати Озарбойҷон аст.

Шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ

• Боку ( озарбойҷонӣ: Bakı)
• Ганҷа ( озарбойҷонӣ: Gəncə )
• Евлах ( озарбойҷонӣ: Yevlax)
• Лонкоран ( озарбойҷонӣ: Lənkəran )
• Мингочевир ( озарбойҷонӣ: Mingəçevir )
• Нафталан ( озарбойҷонӣ: Naftalan )
• Наҳҷувон ( озарбойҷонӣ: Naxçıvan )
• Ханкенди ( озарбойҷонӣ: Xankəndi )
• Сумқайит ( озарбойҷонӣ: Sumqayıt )
• Шоки ( озарбойҷонӣ: Şəki )
• Шервон ( озарбойҷонӣ: Şirvan )

Ноҳияҳо ва шаҳрҳои Озарбойҷон

№ Дар харита	Номи ноҳия	ба Забони озарбойҷонӣ	Маркази маъмурӣ	Масоҳат км²	Аҳолӣ (2020)
3	Ноҳияи Ағдам	Ağdam rayonu	Ағдам	1150	204 000
4	Ноҳияи Ағдаш	Ağdaş rayonu	Ағдаш	1020	111 100
5	Ноҳияи Агстафа	Ağstafa rayonu	Агстафа (Акстафа)	1504	88 500
1	Ноҳияи Абшерон	Abşeron rayonu	Хирдалан	1966,1	214 100
6	Ноҳияи Ағсу	Ağsu rayonu	Ағсу	1020	81 000
9	Боку	Bakı	Боку	2140	2 293 100
10	Ноҳияи Балакен	Balakən rayonu	Балакен (Балакани)	940	99 100
11	Ноҳияи Барда	Bərdə rayonu	Барда	950	157 500
12	Ноҳияи Бейлеқон	Beyləqan rayonu	Бейлеқон	1131	99 500
13	Ноҳияи Биласувар	Biləsuvar rayonu	Биласувар	1358	105 100
22	Ноҳияи Гёйҷой	Göyçay rayonu	Гёйҷой (Геокчай)	736	121 700
21	Ноҳияи Горанбой	Goranboy rayonu	Горанбой	1700	105 000
61	Ноҳияи Гёйгёл	Göygöl rayonu	Гёйгёл	920	64 600
19	Ноҳияи Гадабей	Gədəbəy rayonu	Гадабей	1229	109 900
20	Ганҷа	Gəncə	Ганҷа	110	335 600
16	Ноҳияи Дашкесан	Daşkəsən rayonu	Дашкесан	1046,97	35 400
66	Ноҳияи Евлах	Yevlax rayonu	Евлах	1470	129 700
67	Евлах	Yevlax	Евлах	95	69 800
69	Ноҳияи Загатала	Zaqatala rayonu	Загатала (Загатали)	1348	129 800
68	Ноҳияи Зангилан	Zəngilan rayonu	Зангилан	707	45 200
70	Ноҳияи Зардоб	Zərdab rayonu	Зардоб	856	59 300
24	Ноҳияи Имишли	İmişli rayonu	Имишли	1890	131 400
25	Ноҳияи Исмоиллӣ	İsmayıllı rayonu	Исмоиллӣ	2074	87 400
26	Ноҳияи Келбаҷар	Kəlbəcər rayonu	Келбаҷар	3050	94 100
27	Ноҳияи Курдамир	Kürdəmir rayonu	Курдамир	1631,5	117 900
40	Ноҳияи Қобустон	Qobustan rayonu	Қобустон	1369,4	47 400
42	Ноҳияи Қубадлӣ	Qubadlı rayonu	Қубадлӣ (Кубатлы)	802	41 600
41	Ноҳияи Қуба	Quba rayonu	Қуба	2610	173 400
43	Ноҳияи Кӯҳсар	Qusar rayonu	Кӯҳсар (Куҳсари)	1500	99 000
37	Ноҳияи Қабала	Qəbələ rayonu	Қабала	1548	107 800
39	Ноҳияи Қазах	Qazaxı rayonu	Қазах (Казах)	698	98 400
38	Ноҳияи Қах	Qax rayonu	Қах (Қахи)	1494	57 200
28	Ноҳияи Лочин	Laçın rayonu	Лачин	1835	78 600
29	Ноҳияи Лонкоран	Lənkəran rayonu	Лонкоран	1539	230 200
30	Лонкоран	Lənkəran	Лонкоран	70	52 952
31	Ноҳияи Лерик	Lerik rayonu	Лерик	1084	85 800
32	Ноҳияи Масалли	Masallı rayonu	Масалли	721	227 700
33	Мингочевир	Mingəçevir	Мингочевир	140	106 100
34	Нафталан	Naftalan	Нафталан	40	10 200
35	Ноҳияи Нафтчола	Neftçala rayonu	Нафтчола	1451,7	88 900
8	Ноҳияи Осторо	Astara rayonu	Осторо	620	109 700
36	Ноҳияи Оғуз	Oğuz rayonu	Оғуз	1080	44 700
2	Ноҳияи Оғҷабади	Ağcabədi rayonu	Оғҷабади	1760	136 800
44	Ноҳияи Соатлӣ	Saatlı rayonu	Соатлӣ	1180,4	109 100
45	Ноҳияи Собиробод	Sabirabad rayonu	Собиробод	1469,35	178 800
48	Ноҳияи Салян	Salyan rayonu	Салян (Саляни)	1600	139 900
51	Ноҳияи Самух	Samux rayonu	Самух	1455	58 800
52	Ноҳияи Сиёзан	Siyəzən rayonu	Сиёзан	700	42 600
53	Сумқайит	Sumqayıt	Сумқайит	90	345 300
57	Ноҳияи Товуз	Tovuz rayonu	Товуз	1942	177 200
56	Ноҳияи Тертер	Tərtər rayonu	Тертер	960	104 700
58	Ноҳияи Уҷар	Ucar rayonu	Уҷар (Уҷари)	830	89 500
18	Ноҳияи Физулӣ	Füzuli rayonu	Физулӣ	1386	133 800
60	Ханкенди	Xankəndi	Ханкенди	29,1	55 200
59	Ноҳияи Хачмаз	Xaçmaz rayonu	Хачмаз	1063	179 800
62	Ноҳияи Хизи	Xızı rayonu	Хизи	1670	17 100
64	Ноҳияи Хоҷавенд	Xocavənd rayonu	Хоҷавенд	1458	44 100
63	Ноҳияи Хоҷалӣ	Xocalı rayonu	Хоҷалӣ	970	28 800
23	Ноҳияи Ҳоҷигабул	Hacıqabul rayonu	Ҳоҷигабул	1600	76 600
17	Ноҳияи Шаброн	Şabran rayonu	Шаброн	1090	59 900
15	Ноҳияи Ҷалилобод	Cəlilabad rayonu	Ҷалилобод	1441	225 300
14	Ноҳияи Ҷабраил	Cəbrayıl rayonu	Ҷабраил	1050	81 700
50	Ноҳияи Шамкир	Şəmkir rayonu	Шамкир	1660	219 500
49	Ноҳияи Шамахӣ	Şamaxı rayonu	Шамахӣ (Шамахи)	1670	106 400
46	Ноҳияи Шоки	Şəki rayonu	Шоки	2432,75	188 100
47	Шоки	Şəki	Шоки	9	68 900
7	Шервон	Şirvan	Шервон	72,7	87 400
54 55	Ноҳияи Шуша	Şuşa rayonu	Шуша	310	33 700
65	Ноҳияи Ёрдимлӣ	Yardımlı rayonu	Ёрдимлӣ	667	68 000

Ҷумҳурии Мухтори Наҳҷувон

Ҷумҳурии Мухтори Наҳҷувон 7 ноҳия ва 1 шаҳри дорои мақоми ҷумҳуриявиро дар бар мегирад:

№ на карте	Номи ноҳия	ба Забони озарбойҷонӣ	Маркази маъмурӣ	Масоҳат км²	Аҳолӣ (2020)
1	Ноҳияи Бобак	Babək rayonu	Бобак	760	76 200
2	Ноҳияи Ҷулфа	Culfa rayonu	Ҷулфа	1000	47 000
3	Ноҳияи Кенгерлӣ	Kəngərli rayonu	Гивраг	682	32 700
4	Наҳҷувон	Naxçıvan	Наҳҷувон	190	94 500
5	Ноҳияи Ордубад	Ordubad rayonu	Ордубад	980	50 200
6	Ноҳияи Садарак	Sədərək rayonu	Ҳайдаробод	160	16 100
7	Ноҳияи Шаҳбуз	Şahbuz rayonu	Шаҳбуз	840	25 300
8	Ноҳияи Шарур	Şərur rayonu	Шарур	870	117 600

Таърих

Солҳои 1921-1930

Дар соли 1921, ҶШС Озарбойҷон ба 17 шаҳристонҳо (уездҳо) тақсим шуда буд: Ағдаш, Боку, Гёкчой, Ганҷа, Ҷабраил-Карагин, Загатала, Зангизур (дар ҳамон сол ба ҶШС Арманистон гузашт), Қазах, Қубатлӣ, Қубо, Лонкоран, Салян, Товуз, Шамхор Шоки (Нуҳин), Шамахӣ ва Шуша.

Соли 1922 ноҳияи собиқ Ҷеваншир барқарор карда шуд ва дар вилояти Наҳҷувон ду ноҳия - Наҳҷувон ва Шаруру-Даралагез таъсис дода шуданд.

Соли 1923 Вилояти Мухтори Кӯҳистони Қарабоғ дар ҳайати ҶШС Озарбойҷон таъсис дода шуд. Ноҳияҳои Ҷеваншир, Қубатлӣ, Шуша ва Товуз барҳам дода шуданд; Ноҳияҳои Ағдам ва Курдистон ташкил карда шуданд. Тақсимоти уездӣ дар Наҳҷувон барҳам дода шуд.

Соли 1924 вилояти Наҳҷувон ба ҶМШС Наҳҷувон табдил дода шуд.

Соли 1926 ноҳияҳои Ағдаш ва Шамхор барҳам дода шуданд.

Дар соли 1929, сохтори шаҳристон (уездӣ) барҳам дода шуд - ба ҷои шаҳристонҳо ҳавзаҳо ( Боку, Ганҷа, Загатала-Нӯҳин, Қарабоғ, Қуба, Лонкоран, Муган ва Шервон ), ки аз ҷумла ба ноҳияҳо тақсим шуда буданд, таъсис дода шуданд. 25 январи соли 1930 ҳавзаи Курдистон ташкил ёфт ва ноҳияи Загатала-Нӯхин ба ҳавзаҳои Загатала ва Нӯҳин тақсим карда шуданд. Аммо тобистони соли 1930 ҳамаи ноҳияҳо низ барҳам дода шуданд ва ноҳияҳое, ки ба онҳо шомил буданд тобеи бевоситаи РСС Озарбойҷон.

Солҳои 1931-1962

Харитаи сохтори маъмурии Закавказӣе дар солҳои 1952-1953

Соли 1956 минтақаи Дастафур ба Дашкесан табдили ном кард. Худи ҳамон сол минтақаи Хизӣ барҳам дода шуд. Дар соли 1959 вилояти Карягинск ба Физулинск номгузорӣ шуд; Агстафа, Кази-Магомед, Конахкенд, Маразин, Нефтечала, Сафаралиев, Сиазан ва Худат барҳам дода шуданд.

Солҳои 1963-1990

Дар давраи ислоҳоти тақсимоти маъмурию ҳудудии ИҶШС тамоми қаламрави ҶШС Озарбойҷон ба ноҳияҳои деҳот ва шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ бо қаламрави тобеи худ тақсим карда шуданд. То 4 январи 1963 Озарбойҷон воҳидҳои зеринро дар бар мегирифт:

• ноҳияҳои деҳот (31): Ағдам, Ағдаш, Апшерон, Астрахан-Бозор, Барда, Варташен, Гёкчой, Загатала, Зангелан, Имишли , Исмоиллӣ, Қазах, Қосим-Исмоил, Кедабек, Келбаҷар, Қуба, Кусар, Кюрдамир, Лочин, Лонкоран, Лерик, Массалӣ, Собирабад, Салян, Уҷар, Физулӣ, Ханлар , Шамхор, Шаумян, Шамахӣ, Ярдимлӣ;
• шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ (10): Али-Байрамли, Боку, Дашкесан, Дивичи, Евлах, Кировобод, Мингечаур, Нафтечала, Нуха, Сумгаит;
• Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Наҳҷувон: 3 ноҳия (Ҷулфа, Наҳҷувон, Норашен) ва шаҳри Наҳҷувон;
• Вилояти Мухтори Қаробоғи Кӯҳӣ: 4 ноҳия (Хадрут, Мардакерт, Мартуни, Степанакерт) ва 2 шаҳр - Степанакерт ва Шуша.

29 майи соли 1963, шаҳри Ордубади Ҷумҳурии Мухтори Шӯравии Сотсиалистии Наҳҷувон ба шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ дода шуд.

6 январи соли 1965 тамоми ноҳияҳои деҳот ба ноҳияҳои "муқаррарӣ" гузаронида шуданд. Шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ Дашкесан, Дивичи ва Нафтечала ба тобеияти ноҳиявӣ дода шуданд. Дар ҶМШС Наҳҷувон ноҳияҳои Ордубад ва Шаҳбуз ташкил карда шуданд ва шаҳри Ордубад аз тобеи ҷумҳурӣ ба тобеи вилоятӣ гузашт. Дар Вилояти Мухтори Қаробоғи Кӯҳӣ ноҳияи Шуша ташкил карда шуд ва шаҳри Шуша аз вилоятӣ ба тобеияти ноҳиявӣ гузашт.

Дар солҳои 1960-1970, Лонкоран ва Нафталан мақоми шаҳрҳои тобеи ҷумҳуриро гирифтанд. Дар моҳи июли соли 1967 ноҳияи Астраханбозор ба Ҷалилобод ва моҳи сентябри соли 1968 ноҳияи Нӯҳин ба Шоки ва шаҳри тобеи ҷумҳуриявии Нӯҳ ба Шоки иваз карда шуд. Соли 1973 ноҳияи Нафтечала аз нав барқарор карда шуд. Соли 1978 ноҳияи Степанакерт ба Аскеран ва ноҳияи Наҳҷувон ба Бобак иваз карда шуд. Дар солҳои 80-ум, Ҷулфа ва Ордубад мақоми шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ гирифтанд.

аз соли 1991

Дар моҳи феврали соли 1991, дар ноҳияҳои Шаумян ва Қосим Исмоилов муттаҳид шуданд ва номи ноҳияи Горанбой дода шуд.

26 ноябри соли 1991 Вилояти Мухтори Қарабоғи Кӯҳӣ барҳам дода шуд (амалан он давлати эътирофнашудаи Ҷумҳурии Қарабоғи Кӯҳӣ шуд ), ҳамаи ноҳияҳо ва шаҳрҳои тобеи вилоятӣ, ки ба ҳайати он дохил буданд, мустақиман ба тобеияти Озарбойҷон гузаронида шуданд. Шаҳри Степанакерт, Ханкенди ном гирифт. Ноҳияҳои Аскеран, Ҳадрут ва Мардакерт барҳам дода шуданд. Ноҳияи Мартунӣ ба Хоҷавенд иваз карда шуд. Дар қаламрави собиқ ноҳияи Аскеран ноҳияи Хоҷалӣ ташкил карда шуд. Қаламрави собиқ ноҳияи Мардакерт ба ноҳияҳои ҳамсояи Келбаҷар ва Тертер дохил карда шудааст. Қаламрави собиқ ноҳияи Ҳадрут ба минтақаи ҳамсояи Хоҷавенд дохил карда шудааст.

Соли 2004 дар Ҷумҳурии Мухтори Наҳҷувон ноҳияи Кенгерли ташкил карда шуд.

Дар соли 2020 Озарбойҷон аксари қаламравҳои қаблан ишғолшударо баргардонд: як қисми собиқ Вилояти Мухтори Қарабоғи Кӯҳӣ (аз ҷумла шаҳрҳои Шуша ва Ҳадрут), инчунин Келбаҷар (бидуни қаламравҳое, ки ба собиқ ноҳияи Мардакерт дохил мешуданд) ), Ноҳияҳои Ағдам ва Лочин (ба истиснои долони Лачин) баргардонида шудаанд.

Инчунин нигаред

• Шаҳрҳои Озарбойҷон - рӯйхати пурра
• Рӯйхати шаҳрҳои тағирёфтаи Озарбойҷон

Истинодҳо

• Дар вебсайти AGIC