Қибла

Проексияи якхелаи азимуталӣ дар маркази Макка бо хатҳои сабз, ки қибларо нишон медиҳад (кӯтоҳтарин самти Каъба дар Макка,21°25′21″ с. ш. 39°49′34″ в. д. 21°25′21″ с. ш. 39°49′34″ в. д.

Қибла (ар. قِبْلَة‎‎) — самтеро гӯянд, ки мусулмонон ҳангоми гузоридани намоз рӯйи худро ба он нигаронанд; ҳар макони муқаддасе, ки дар вақти парастиш ба он рӯ оваранд. Муҳаммад (с.а.с.) дар ибтидои тарғиботаш баробари ба дини ислом даъват намудани пайравони дини яҳудӣ ва масеҳият расму оини онҳоро низ қабул карда, Байтулмуқаддас (Уршалаим) Каъбаро қиблаи мусулмонон қарор дода буд. Баъди ҳиҷрат ба Мадина ӯ Иброҳимро асосгузори Каъба эълон намуд ва мусулмонон аз соли 2 ҳиҷрӣ сар карда рӯйи худро сӯйи Каъба нигаронида намоз мехондагӣ шуданд. Тамоми меҳробҳои масҷидҳои Тоҷикистон ҷониби Қибла нигаронида шудаанд.

Усулҳои муайян кардани қибла

Асоси назариявӣ: доираи бузург

Доираи бузурге, ки аз ду нуқта мегузарад ($A$ Ва $B$), кӯтоҳтарин роҳи байни онҳоро нишон медиҳад (бо ғафс нишон дода шудааст).

Масалан, самти қибла аз Йогякарта, Индонезияро ба таври зерин ҳисоб кардан мумкин аст. Координатҳои шаҳр $\varphi =7^{\circ }48'5''S$, $\lambda =110^{\circ }21'52''E$, ва координатхои Каъба $\varphi _{Q}=21^{\circ }25'21''N$, $\lambda _{Q}=39^{\circ }49'31''E$ . Тафовут дар тулӣ $\Delta \lambda =\lambda -\lambda _{Q}=70^{\circ }32'21''E$ . Қиматҳоро аз дараҷаҳо ба радиан табдил дода, натиҷаҳои бадастомадаро ба (3) иваз мекунем, мо ба даст меорем $q\approx 295^{\circ }$ ё 25° шимоли гарб.

Мушоҳидаи соя

Дар як сол ду маротиба офтоб мустақиман аз болои Каъба мегузарад ва имкон медиҳад, ки қибла бо сояи ашёи амудӣ мушоҳида шавад.

Дар харитаи ҷаҳон

Харитаи дар проексияи ретроазимуталии Крейг, ки марказаш дар Макка аст, сохта шудааст. Баръакси аксари пешгӯиҳои харита, он самтро аз ҳар нуқтаи дигари харита ба марказ нигоҳ медорад.